Læknablaðið - 15.04.2010, Síða 24

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
sjúkdóma. Því kemur ekki á óvart hversu
hátt ASA gildi þeirra var eða 2,6 að meðaltali.
Annars reyndist ASA flokkun ekki sjálfstæður
forspárþáttur og er það í takt við sumar
rannsóknir26 en ekki aðrar.27 Aldur sjúklinga var
svipaður en kynjadreifing jafnari (næstum 1:1) en í
öðrum rannsóknum. Þess má geta að jafnt hlutfall
karla og kvenna er þekkt fyrir lungnakrabbamein
hér á landi.1
Lyfja- og geislameðferð fyrir aðgerð (neoad-
juvant) var sjaldan beitt á rannsóknartímabilinu,
eða einungis hjá fjórum sjúklingum (1,9%), oftast
á síðari hluta tímabilsins. Einn þessara sjúklinga
var með Pancoast-æxli en sýnt hefur verið fram
á gildi samtvinnaðrar lyfja- og geislameðferðar
hjá slíkum sjúklingum.28 Hinir þrír sjúklingarnir
voru taldir hafa meinvörp og fengu því meðferð
með krabbameinslyfjum. Frekari myndrannsóknir
staðfestu síðan að ekki var um meinvörp að
ræða og voru þeir því teknir í blaðnámsaðgerð.
Blaðnám getur komið til greina hjá sjúklingum
með fjarmeinvörp, einkum við stök meinvörp í
heila eða nýmahettu hjá ungum og annars hraust-
um einstaklingum.28 Þrír sjúklingar voru með
þekkt fjarmeinvörp fyrir aðgerð og uppfylltu
allir þeirra fyrrgreind skilyrði. Enginn sjúklingur
fékk viðbótarmeðferð með geislum og/eða lyfja-
meðferð vegna IIIA sjúkdóms. Slíkri meðferð
hefur verið beitt hér á landi en þá í tengslum við
lungnabrottnám.5 Árangur þessarar meðferðar
er umdeildur enda þótt margt bendi til að ár-
angur sé góður í vel völdum undirhópi sjúklinga.2
Viðbótarmeðferð eftir skurðaðgerð var mun oftar
beitt, eða hjá 40 sjúklingum (18,8%). Oftast var um
að ræða þrjá meðferðir (hringi) með cisplatin og
vinorelbine. Sjúklingarnir voru langoftast á stigum
II-IIIA en sýnt hefur verið fram á betri lífshorfur
og færri endurtekin mein hjá þeim sjúklingum
sem fá slíka meðferð.27 Hefur viðbótarmeðferð
verið beitt í flestum tilfellum hér á landi frá árinu
2005 á stigum II-IIIA. í öðrum tilfellum var um
krabbameinsvöxt að ræða í skurðbrúnum, eða
hjá 7% sjúklinga sem verður að teljast hátt hlut-
fall. Nokkrir þessara sjúklinga voru teknir aftur í
aðgerð en hinir fengu geisla- og/eða lyfjameðferð.
Slík meðferð er þó umdeild og óvíst um árangur.28
Aðrir sjúklingar sem fengu viðbótarmeðferð voru
á stigum IIIB og IV og meðferð þeirra aðallega
bundin við krabbameinslyf.
Styrkleiki þessarar rannsóknar er að hún
tekur til allra tilfella af lungnakrabbameini sem
greindust og voru meðhöndluð með blaðnámi hjá
heilli þjóð á 10 árum. Leitað var að sjúklingum í
tveimur aðskildum skrám.6 Þetta minnkar líkur á
að einhver tilfelli hafi gleymst en aðeins vantaði
upplýsingar í einu af 214 tilfellum. Upplýsingar
úr Þjóðskrá um dánardag eru nákvæmar sem gerir
útreikninga á lífshorfum áreiðanlega.
Veikleiki rannsóknarinnar er að hún er aftur-
skyggn en þær geta verið ónákvæmar, til dæmis
hvað varðar mat á einkennum og fylgikvill-
um, enda eingöngu stuðst við upplýsingar
úr sjúkraskrám. Æskilegra væri að skrá slíka
þætti með framsýnni rannsókn og hefur slík
nálgun verið innleidd í umfjöllun um lungna-
krabbamein á Landspítala. Einnig verður að telja
veikleika að vefjasýni voru ekki öll skoðuð að
nýju, heldur aðeins vafatilfelli. Þetta á ekki síst
við um kirtilfrumukrabbamein, en innan þeirra
leynast undirflokkar lungnakrabbameins sem
hafa betri horfur (sjá áður).
Skammtímaárangur lungnablaðnámsaðgerða
við lungnakrabbameini er góður hér á landi, en
allir sjúklingar lifðu af aðgerðina og alvarlegir
fylgikvillar voru fátíðir. Langtímalífshorfur eru
svipaðar og í öðrum rannsóknum en tæplega
helmingur sjúklinga er á lífi fimm árum eftir
aðgerð. Þessar tölur eru áhyggjuefni, ekki síst í
ljósi þess að lífshorfur á stigi I eru aðeins 61% og
margir þeirra deyja síðar úr lungnakrabbameini,
oftast fjarmeinvörpum. Á íslandi eru óvenju-
margir sjúklingar á stigi II við greiningu og horfur
þeirra lakar. Þetta gæti skýrst af ófullnægjandi stig-
un, en aðeins sjötti hver sjúklingur fór í miðmætis-
speglun fyrir blaðnámsaðgerð.
Þakkir
Þakkir fær Gunnhildur Jóhannsdóttir, skrif-
stofustjóri, Ingibjörg Sigmundsdóttir, yfir-
ritari og Margrét Jónasdóttir, deildarstjóri á
svæfingardeild, fyrir öflun klínískra gagna,
einnig starfsfólk í skjalageymslu Landspítala í
Vesturhlíð. Sveinn Friðrik Gunnlaugsson, töl-
fræðingur hjá Tölfræðimiðstöð Háskóla íslands
fær þakkir fyrir hjálp við tölfræðilega úrvinnslu
gagna og Ásgeir Alexandersson læknanemi
fyrir yfirlestur og þarfar ábendingar. Loks fær
starfsfólk Krabbameinsskrár Krabbameinsfélags
íslands þakkir fyrir veitta aðstoð.
Heimildir
1. www.krabbameinsskra.is
2. Hirsch FR, Franklin WA, Gazdar AF, Bunn PA Jr. Early
detection of lung cancer: clinical perspectives of recent
advances in biology and radiology. Clin Cancer Res 2001; 7:
5-22.
3. Nesbitt JC, Putnam JB, Walsh GL, Roth JA, Mountain CF.
Survival in early-stage non-smail cell lung-cancer. Ann
Thorac Surg 1995; 60: 466-72.
4. Scott WJ, Howington J, Feigenberg S, Movsas B, Pisters K.
Treatment of non-small cell lung cancer stage I and stage
II - ACCP evidence-based clinical practice guidelines (2nd
edition). Chest 2007; 132:234S-42S.
LÆKNAblaðið 2010/96