Læknablaðið - 15.04.2010, Qupperneq 47

UMRÆÐUR 0 G
SVÆFINGAR
F R É T T I R
í 15 0 Á R
Salurinn reis áfætur og
fagnaði pegar ]ón hafði
lokið erindi sínu um
sögu svæfinga á íslandi á
ráðstefmi Skurðiæknafélags
íslands og Svæfinga- og
gjörgæslulæknafélags
Islands en Kári Hreinsson
hvíslaði einhverju að
honum í sama mund.
Mynd AÓB.
ljúka kaflanum, þótt allt of skammt væri um liðið
frá því hann lenti í slysinu.
Það vakti athygli að Jón skrifaði sinn kafla á
þremur norrænum tungumálum, sænsku, dönsku
og norsku. Hann er áhugamaður um tungumál
og eftir námsárin í Svíþjóð hafði hann náð góðum
tökum á sænsku, dönsku hafði hann lært eins
og flest íslensk börn í skóla og loks hafði hann
lært norsku eftir stutta dvöl við afleysingar í
Þrándheimi. Og út kom norræna bókin með kafla
Jóns á sínum stað.
„Ég held ég geti sagt að niðurstaðan hafi
verið ásættanleg og annað var ekki í boði miðað
við skilatíma í þessa bók." Ásættanlegt var þó
greinilega ekki nóg í huga Jóns og hann fór þess
vegna að velta því fyrir sér hvort einhvers konar
íslensk útgáfa í eða á vegum Læknablaðsins kæmi
til greina.
Á eigin forsendum
Þegar hann fór að vinna í íslensku útgáfunni
komst hann fljótt að því að miklu meira efni var
til um svæfingar á Islandi en hann hafði gert
sér grein fyrir og hann væri kominn með efni í
bækling eða jafnvel heila bók. „Ég gat unnið við
bókarskrifin á mínum eigin forsendum og þegar
það hentaði mér. Stundum þegar aðrir horfðu á
sjónvarpið fór ég inn í tölvu og kíkti á bókina. Ég
vann þetta í ígripum með löngum hléum eins og
ég segi frá í formálanum.
Fyrst fletti ég Læknablaðinu frá 1915, síðu fyrir
síðu, og það var mikið verk. Ég hugsaði oft til þess
að það væri nú til bóta ef það væri almennilegt
efnisyfirlit til yfir efni blaðsins. Það var ekki fyrr
en ég var komin í gegnum þrjátíu árganga að ég
fann einmitt það sem ég hafði verið að hugsa um:
Efnisyfirlit yfir alla árgangana sem ég var búinn
að blaða í gegnum. En það hafði ákveðna kosti
að hafa lagt í þá vinnu, ég fann ýmislegt sem
efnisyfirlitið hefði ekki gefið mér upp.
Staða svæfinga á íslandi var óásættanleg lengi
vel. Allt of margir fylgikvillar og dánartíðni
sennilega langt umfram það sem hefði átt að
vera. Það er merkilegt að fyrsti sérmenntaði
svæfingalæknirinn hafi ekki komið til starfa hér á
landi fyrr en árið 1951, það var Elías Eyvindsson
en hann flutti síðar vestur um haf með bandarískri
eiginkonu sinni. Hann stundaði framhaldsnám
við hina heimsfrægu Mayo Clinic í Rochester í
Minnesota í Bandaríkjunum. Stuttu seinna komu
tveir aðrir sérfræðingar á sviði svæfinga."
Litlu munaði reyndar að saga sérgreinarinnar
hæfist liðlega áratug fyrr. „Sir Robert Reynolds
Macintosh, nýsjálenskur læknir, sem segja má
að hafi verið einn af þeim fremstu í Evrópu í
svæfingalækningum, kom til íslands sumarið
1939. Eitt af því sem hann rak augun strax í var
að á íslandi var engin sérþekking í svæfingum.
Það má með sanni kalla hann íslandsvin því hann
bauð einum til tveimur íslendingum að koma til
Oxford og læra svæfingar án endurgjalds og allur
kostnaður yrði greiddur. Því miður varð enginn til
Rr P
11 rri ■'■ ]}} MÉÉ í'lái * '• l { I
mnijí , ’ . ! '
| 11 ; ^
Aðalstræti 14 á Akureyri,fyrsta sjúkrahúsið á Akureyri (1873-1899). Líklegt er að þar hafi
]ón Finsen læknir gert aðgerðir og meðal þeirra fyrstu aðgerðina á íslandi þar sem svæfing var
notuð. Sú aðgerð var áfimmtán ára stúlku árið 1856. Ljósmyndari: Hallgrímur Einarsson
LÆKNAblaðið 2010/96 279