Læknablaðið - 15.02.2011, Blaðsíða 16

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
legt umhverfi sýni að strákar hreyfi sig meira
en stelpur, megi álykta að það stafi ekki síður
af líffræðilegum þáttum en umhverfislegum.19
Ertnfremur hefur verið bent á að muninn milli
kynjanna megi hugsanlega útskýra með mun
minni erfiðri hreyfingu meðal stelpna, sem aftur
ítrekar mikilvægi hreyfiíhlutunar sem sérstaklega
tekur það til greina.24
Niðurstöður sýndu ennfremur að þeir þátt-
takendur sem voru með meiri fitu undir húð,
hreyfðu sig minna af meðalerfiðri og erfiðri ákefð
samanborið við jafnaldra sem ekki höfðu jafn
þykkar húðfellingar. Erlendar rannsóknir hafa
leitt í ljós svipuð tengsl hreyfingar og líkamsfitu
sem aftur ýtir undir mikilvægi þess að börn fái
nægjanlega mikla hreyfingu dag hvern til að
fyrirbyggja ofþyngd.28
Tengsl búsetu og hreyfingar barna hafa lítið
verið rannsökuð með hlutlægum mælingum og
eru um margt misvísandi. Þó hafa rannsóknir frá
Bandaríkjunum sýnt að börn sem búa í strjálbýli
eru líkleg til þess að eyða minni tíma í hreyfingu
af meðalerfiðri og erfiðri ákefð þótt það samband
geti einnig farið eftir aldri.29 Útskýringar á
ástæðum tengsla milli búsetu og fjölda mínútna
af meðalerfiðri og erfiðri ákefð innan okkar úrtaks
gætu allt eins verið veðurfarslegar. Meirihluti
barnartna af höfuðborgarsvæðinu var mældur
í upphafi hausts þegar veður var betra en til að
mynda þegar börn á Akureyri voru mæld síðla
hausts og farið var að snjóa. Tengsl árstíma og
veðurs við mælingar á hreyfingu hafa verið
rannsökuð og benda niðurstöður til þess að börn
á skólaaldri hreyfi sig að jafnaði meira á sumrin
en veturna, eða sem nemur um og yfir 100 slög/
mín.12'30
Styrkur rannsóknarinnar er margvíslegur. Fyrst
skal telja þá nýju þekkingu á stöðu hreyfingar
meðal 9 og 15 ára barna sem nú birtist í fyrsta
sinn. Þátttökuhlutfall í rannsókninni var ágætt
og valið var af handahófi úr úrtakinu hverjir
yrðu mældir með hröðunarmælum. Ekki var
munur á líkamsþyngdarstuðli þeirra sem völdust
í hreyfimælinguna og þeirra sem tóku ekki
þátt í henni. Hlutlægar mælingar voru gerðar
á hreyfingu þátttakenda sem hugsanlega gefur
réttmætari mynd af stöðu mála en niðurstöður
spurningakannana.
Vert er að minnast á nokkra takmarkandi þætti
mælinganna. Hröðunarmælarnir nema einungis
hreyfingu í einu plani, sem þýðir að þeir greina
ekki mun á erfiðleikastigi við göngu á flatlendi,
upp stiga eða til dæmis við hjólreiðar og róður.
Þeir greina ekki heldur þungaberandi hreyfingu
eins og lyftingu lóða og þess háttar. Mælirinn
er ekki vatnsheldur og því fellur til að mynda
öll hreyfing í sundlaugum utan útreikninga á
áætlaðri hreyfingu þátttakendanna.
Ályktanir
Niðurstöður þessarar rannsóknar benda til þess
að alltof lágt hlutfall 9 og 15 ára barna hreyfi sig
nægjanlega lengi af meðalerfiðri og erfiðri ákefð
dag hvern. Eins og í öðrum rannsóknum fundust
neikvæð tengsl milli hreyfingar og holdafars
9 og 15 ára íslenskra barna. Einnig virðast
drengir almennt hreyfa sig meira en stúlkur, og
á það sérstaklega við um meðalerfiða og erfiða
hreyfingu. Þessar niðurstöður benda til þess að
íhlutana sé þörf til þess að auka meðalerfiða og
erfiða hreyfingu barna á skólaaldri.
Þakkir
Rannsóknarteymið stendur í þakkarskuld við
alla þá fjölmörgu þátttakendur rannsóknarinnar
Lífsstíll 9 og 15 ára íslendinga sem gáfu tíma
sinn, þolinmæði og þrek í þágu verkefnisins.
Eins á allt starfsfólk skólanna 18 sem lagði
sig fram um að útvega okkur góða aðstöðu
og svigrúm til mælinga þakkir skildar. Einnig
þakkar rannsóknarteymið fyrir styrkveitingar frá
Rannís, íþrótta- og Ólympíusambandi íslands
(ISI), Rannsóknasjóðum Kennaraháskóla Islands
og Háskóla Islands, menntamálaráðuneytinu
og öllum þeim sem lögðu hönd á plóginn við
framkvæmd rannsóknarinnar.
Heimildir
1. Warburton DE, Nicol CW, Bredin SS. Health benefits of
physical activity: the evidence. CMAJ 2006; 174: 801-9.
2. World Health Organization. Physical activity and health
in Europe: evidence for action. WHO Regional Office for
Europe, Kaupmannahöfn 2006.
3. Lee IM, Buchner DM. The importance of walking to public
health. Med Sci Sports Exerc 2008; 40(7 Suppl): S512-8.
4. Johannsson E, Amgrimsson SA, Thorsdottir I, Sveinsson T.
Tracking of overweight from early childhood to adolescence
in cohorts bom 1988 and 1994: overweight in a high birth
weight population. Int J Obes (Lond) 2006; 30:1265-71.
5. Jónsson SH, Héðinsdóttir M. Líkamsþyngd barna á
höfuðborgarsvæðinu - er hlutfall bama yfir kjörþyngd hætt að
aukast? Lýðheilsustöð og heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins,
Reykjavík 2010.
6. Chinapaw MJ, Mokkink LB, van Poppel MN, van Mechelen
W, Terwee CB. Physical activity questionnaires for youth: a
systematic review of measurement properties. Sports Med
2010; 40: 539-63.
7. Dencker M, Andersen LB. Health-related aspects of
objectively measured daily physical activity in children. Clin
Physiol Funct Imaging 2008; 28:133-44.
8. Murphy SL. Review of physical activity measurement using
accelerometers in older adults: considerations for research
design and conduct. Prev Med 2009; 48:108-14.
9. Ekelund U, Sjostrom M, Yngve A, et al. Physical activity
assessed by activity monitor and doubly labeled water in
children. Med Sci Sports Exerc 2001; 33:275-81.
10. Trost SG, Ward DS, Moorehead SM, Watson PD, Riner W,
Burke JR. Validity of the computer science and applications
(CSA) activity monitor in children. Med Sci Sports Exerc
1998; 30: 629-33.
80 LÆKNAblaðið 2011/97