Læknablaðið - 15.02.2011, Blaðsíða 54

Gunnar
Baldvinsson
hjá Almenna lífeyrissjóðnum
gunnar. baldvinsson@
almenni.is
Ég fékk lækni I heimsókn
til mín í byrjun desember
sem sagði mér að hann teldi
að orðspor lífeyrissjóðsins
meðal lækna hefði laskast
í efnahagshruninu. Ég
ákvað þvi að skrifa grein
í Læknablaðið og benda
á nokkrar staðreyndir um
lífeyrissjóðinn.
Frá árinu 1998 hafa
lífeyrisréttindi sjóðfélaga
hækkað um 147% og meira
en launavísitala og vísitala
neysluverðs.
0 G FRÉTTIR
Æ K N A
Náttúruhamfarir, ekki samdráttur
um lífeyrissjóðsmál
Þegar heilt fjármálakerfi hrynur og nær öll
fyrirtæki, sveitarfélög og margir einstaklingar
lenda í skuldavanda á sama tíma, verða efnahags-
legar afleiðingar miklar. Margir tala um kreppu
eða samdrátt en ef til vill væri nær að líkja slíku
við náttúruhamfarir.
Lífeyrissjóðir landsins hafa orðið fyrir búsifjum
þar sem flestir útgefendur skráðra verðbréfa á
liðnum árum eiga í greiðsluerfiðleikum eða eru
gjaldþrota. Þessir eignaflokkar vógu samtals
um 29% af eignum lífeyrissjóðanna fyrir hrun
(26% af eignum Almenna lífeyrissjóðsins).
Lífeyrissjóðir hefðu aldrei getað fjárfest eingöngu
í ríkisskuldabréfum vegna þess að framboð
þeirra var takmarkað og mun minna en eignir
lífeyrissjóðanna.
Þegar áföll dynja yfir er eðlilegt að menn
leiti skýringa og að sjóðfélagar séu óánægðir.
Enginn deilir um að í aðdraganda hrunsins
voru gerð mistök en ég get fullyrt að stjórn og
starfsmenn Almenna lífeyrissjóðsins hafa alltaf
fylgt fjárfestingastefnu og tekið ákvarðanir með
hagsmuni sjóðfélaga í huga. Það að auki eru bæði
stjórnarmenn og starfsmenn sjóðfélagar.
Brugðist við vandanum
Eftir efnahagshrunið eru flestir lífeyrissjóðir
í þeirri stöðu að skuldbindingar eru meiri en
eignir. Sjóðirnir hafa nokkurt svigrúm til að
dreifa áfallinu, annars vegar með því að afskrifa
eignir á lengri tíma og/eða með því að taka tillit
til framtíðariðgjalda þegar skuldbindingar eru
reiknaðar.
'Launaviatala Vísitalaneysluverðs- Almenm
Almenni lífeyrissjóðurinn hefur valið að
afskrifa eignir hraðar en flestir aðrir lífeyrissjóðir
og sömuleiðis að aðlaga réttindi tiltölulega hratt
að eignum. Þetta er meðal annars gert til að
tryggja að greiðandi sjóðfélagar fái sanngjörn
réttindi fyrir ný iðgjöld en annars er hætta á að
réttindin verði skert síðar vegna fortíðarvanda.
Sjóðurinn hefur einnig breytt fjárfestinga-
stefnu sinni, aukið vægi innlendra og erlendra
ríkisskuldabréfa og lækkað hámarksvægi á ein-
staka útgefendur. Fyrir sjóðfélaga í séreignarsjóði
hefur sjóðurinn fjölgað ávöxtunarleiðum og
býður nú til viðbótar við blönduð verðbréfasöfn
ávöxtunarleiðir sem fjárfesta eingöngu í innlánum
og ríkisskuldabréfum.
Rétt er að benda á að það er ekki sanngjarnt
að bera saman ávöxtun lífeyrissjóða yfir langt
tímabil og hins vegar þeirra sem bjóða ávöxtun á
grundvelli eignasafna sem orðið hafa til eftir hrun.
Við hrunið féllu 50% af skráðum verðbréfum
á fslandi sem veldur því að samanburður fyrir
og eftir hrun er erfiður og í raun ómarktækur.
Eðlilegra er að bera saman sambærilegar
ávöxtunarleiðir á sama tímabili.
Gleymum ekki því sem vel hefur tekist
Þrátt fyrir lækkun lífeyrisréttinda á síðustu
tveimur árum hafa lífeyrisréttindi sjóðfélaga
í Almenna lífeyrissjóðnum og forverum hans
hækkað verulega umfram verðlag á síðustu
árum. Lífeyrisréttindi sjóðfélaga í Almenna
lífeyrissjóðnum hækkuðu um 147% að meðaltali
á tímabilinu 1998-2010. Réttindi lækna hækkuðu
á tímabilinu um 135%, minna en meðaltalið af því
að réttindi lækna eru dýrari en annarra, vegna
ævilangs makalífeyris. Á sama tíma hækkaði
launavísitala um 119% og vísitala neysluverðs um
96%.
Lækkun eigna og lífeyrisréttinda síðustu tvö ár
eru sár reynsla sem enginn vill ganga í gegnum
aftur. Hún bitnar verst á þeim sem eru byrjaðir
að fá lífeyrisgreiðslur eða ganga á inneign sína
í séreignarsjóði. Stjórn og starfsfólk Almenna
lífeyrissjóðsins eru staðráðin í að gera allt til að
læra af reynslu síðustu ára og draga úr sveiflum
vegna efnahagsáfalla. Með því móti getum
við viðhaldið góðri sögu frá 1998 sem má ekki
gleymast þrátt fyrir að á móti blási í bili.
1 1 8 LÆKNAblaðið 2011/97