Læknablaðið - 15.02.2011, Blaðsíða 50

UMRÆÐUR O G
LÆKNADAGAR
F R É T T I R
Bein tengsl milli fæðu og hegðunar
Michael Clausen barnalæknir hefur um árabil stundað rannsóknir
á fæðuofnæmi og hann nefnir rannsóknir á áhrifum fitusýra á
ónæmiskerfið sem einn þeirra þátta sem hann hefur beint athygli sinni
að. „Út frá því vaknaði áhugi minn á því hvemig fæðan sjálf hefur áhrif á
hegðun. Það er svo sem ekkert nýtt í sjálfu sér, þar sem kjörorðið „Þú ert
það sem þú borðar" hefur lengi verið þekkt en spurningin snýst frekar
um hvernig maður nálgast þetta," segir Michael.
Hávar
Sigurjónsson
Um þetta fjallaði málþing á Læknadögum sem
Michael skipulagði, en þar var fjallað frá ýmsum
sjónarhornum um áhrif fæðunnar á líkamann,
áhrif hennar á ýmsa sjúkdóma, stoðkerfið,
húðina og taugakerfið. Breytingar á fæðumynstri
þjóðarinnar voru einnig reifaðar, en þar hefur
nánast orðið bylting á undanfömum árum.
Fitusýrur í frumuhimnum
Michael ræddi síðan sjálfur um áhrif fæðunnar á
miðtaugakerfið og segir að lengi hafi verið þekkt
að fæðan hefði ýmiss konar áhrif á hegðun og
„Líkaminn nýtir þáfitu sem er í boði til að mynda frumuhimnurnar," segir Michael Clausen
barna- og ofnæmislæknir.
ofnæmisviðbrögð. „Á síðustu áratugum hefur
rannsóknum á þessu sviði hins vegar vaxið
mjög fiskur um hrygg og margt athyglisvert
komið fram. Má nefna rannsóknir á áhrifum
litarefna í matvælum á hegðun barna, sem
hefur aftur verið staðfest í nýlegri vel gerðri
breskri rannsókn. Fæðan sem við látum ofan í
okkur samanstendur í meginatriðum af sykri,
fitu og prótíni, auk steinefna og vítamína. Ekki
hefur verið sýnt fram á að sykur hafi beinlínis
áhrif á hegðun, önnur en þau að þegar börn fá
stóran sykurskammt verða þau ör og kraftmikil
um stund vegna þessa skyndilega orkuskots
í líkamann. Fitan hins vegar er áhugaverðara
rannsóknarefni þar sem hún hefur beinlínis áhrif
á hegðunina. Það hefur verið sýnt fram á með
góðum rannsóknum hvernig ómega-3 fitusýrur
hafa áhrif á miðtaugakerfið. Bæði geta þær haft
áhrif á þroska miðtaugakerfisins hjá bami í
móðurkviði, á fyrstu árum bamsins og einnig
hjá fullorðnum. Allar frumuhimnur í líkamanum
eru búnar til úr fitusýrum og líkaminn nýtir þá
fitu sem er í boði til að mynda frumuhimnurnar.
Fitusýrurnar í frumhimnunni hafa mikil áhrif
á gegndræpi frumuhimnunnar, framleiðslu á
boðefnum, starfsemi viðtaka og jónaganga, auk
losunar taugaboðefna. Fitusýrur koma einnig inn
í genatjáningu. Rannsóknir sem gerðar hafa verið
á þessu sviði hafa staðfest ótvírætt þessi áhrif
fitunnar og þá sérstaklega ágæti ómega-3 fitusýra
hvað varðar jákvæð áhrif á taugakerfið. Rannsókn
á mæðrum sem tóku lýsi á meðgöngu sýndi
ótvírætt að það hafði jákvæð áhrif á hegðun og
þroska barnanna við fjögurra ára aldur. í þessari
rannsókn var tæplega 12.000 börnum fylgt eftir
og það kom í ljós að fiskneysla á meðgöngu hafði
mælanleg áhrif á greindarvísitölu barnanna. Þá
hefur verið rannsakað að þunglyndissjúklingar
eru með lág gildi af ómega-3 fitusýrum og einnig
114 LÆKNAblaðið 2011/97