Læknablaðið - 15.02.2011, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR
Y F I R L I T
Tafla V. Breytingará T-stigi skjaldkirtilskrabbameins á Islandi 1955-2004, skipt ífimm tíu ára tímabil.
1955-1964 1965-1974 1975-1984 1985-1994 1995-2004
T-stig Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur
n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%)
T1a 0(0) 2(4) 2(5) 23 (19) 4(8) 29 (25) 2(4) 37 (30) 11 (16) 45 (28)
T1b 0(0) 2(4) 4(12) 12(10) 8(15) 20 (17) 6(11) 22 (18) 10(15) 35 (22)
T2 2 (20) 16(31) 14(41) 53 (45) 21 (40) 37 (31) 17(33) 33 (26) 14 (21) 38 (24)
T3 1 (10) 9(17) 8(24) 8(7) 3(6) 11 (9) 4(8) 6(5) 6(9) 8(5)
T4 7(70) 23 (44) 6(18) 23 (19) 16(31) 21 (18) 23 (44) 26 (21) 26 (39) 33 (21)
samtals 10(100) 52 (100) 34 (100) 119(100) 52(100) 118(100) 52(100) 124(100) 67(100) 159(100)
frábrugðnar því sem gerðist í öðrum löndum á
þeim tíma. Þessu til stuðnings er vísað í sænska
rannsókn sem er nokkuð lík okkar rannsókn varð-
andi endurskoðun vefjasýna afturvirkt og kemur
þar fram sambærileg breyting greininga í ljósi
viðurkenndra skilgreininga síðari tíma,3
Hlutfall karla og kverma hefur haldist svipað á
rannsóknartímabilinu og meinin eru um tvisvar til
þrisvar sinnum algengari hjá konum. Meðalaldur
kvenna er heldur lægri en meðalaldur karla. Bæði
þessi atriði eru sambærileg við það sem aðrir hafa
fundið.12,13
Einn meginstyrkleiki þessarar rannsóknar er
að öll sýni frá vefjafræðilega greindum skjald-
kirtilskrabbameinum voru endurmetin með tilliti
til greiningar og æxlin flokkuð í viðurkenndar
meingerðir. Endurmat vefjasýna leiddi til veru-
legra breytinga á mati á þeim skjaldkirtilskrabba-
meinum sem greind höfðu verið hérlendis, eink-
um á fyrri hluta rannsóknartímabilsins. Þetta á við
allmörg mein sem við endurskoðun sýna töldust
totumyndandi krabbamein en höfðu áður gjam-
an verið talin skjaldbúskrabbamein eða blönduð
æxli. Einnig voru ýmis mein sem talin höfðu
verið totumyndandi krabbamein aðeins talin vera
hrömunarbreytingar í hnútóttum ofvexti kirtils
við endurskoðun.
Totumyndandi krabbamein eru yfirgnæfandi
meirihluti æxlanna, eða alls um 80% (tafla I og
tafla II). Þetta hlutfall hefur haldist nokkuð svipað
á öllu tímabilinu og jafnvel hækkað aðeins síðara
hluta þess þó það sé ekki marktækt. Amóta hátt
hlutfall totumyndandi æxla finnst einnig í flest-
um rannsóknum á skjaldkirtilskrabbameinum á
Vesturlöndum.12, 13 Merggerðarkrabbamein em
sjaldgæfari á Islandi en kynnt er í öðrum lönd-
um.16 Villivaxtarkrabbamein vom í heild um 5%,
sem er hærra hlutfall en aðrar rannsóknir sýna.14,17
Hins vegar er athyglisvert að villivaxtarkrabba-
meinum virðist heldur fara fækkandi sem hlutfall
allra meina, þó þetta sé ekki marktækt. Talið er að
einhver hluti totumyndandi æxla og einnig skjald-
búsgerðar æxla umbreytist í villivaxtarkrabba-
mein.
Athyglisvert er að skoða hlutfall skjaldkirtils-
krabbameina innan hvers T-flokks æxla og
breytingu hlutfalls þeirra á rannsóknartímanum,
samanber töflu IV. Stærð og umfang skjald-
kirtilskrabbameina hefur ekki tekið marktækum
breytingum á rannsóknartímanum, einkum eru
afar litlar breytingar eftir 1965.
Hið háa nýgengi sjúkdómsins sem fram kom
fljótt hér á landi, en hefur síðan verið að koma
fram hjá öðrum vestrænum þjóðum, getur verið
vísbending um að árvekni fyrir sjúkdómnum hafi
verið meiri hér á landi á rannsóknartímabilinu
en annars staðar. Það gæti hafa leitt til þess að
Mynd 2. Lifunarrit eftir meginvefjagerðum skjaldkirtilskrabbameim.
Fjöldi I áhættu í upphafi eftir 5 ár eftir 10 ár eftir 15 ár
Totumyndandi krabbamein 631 511 372 257
Skjaldbúskrabbamein 96 80 64 45
Merggerðarkrabbamein 17 11 8 4
Villivaxtarkrabbamein 42 0 0 0
LÆKNAblaðið 2011/97 87