Læknablaðið - 15.02.2011, Blaðsíða 20

FRÆÐIGREINAR
Y F I R L I T
Tafla I. Flæðiskema yfir sjúklinga í rannsóknarhóp.
Fjöldi
Heildarfjöldi 1955-2004 1025
Tilviljanagreining við krufningu 173
Ekki krabbamein við endurmat 47
Fjöldi tilfella í nýgengisútreikningum 805
Sjúklingar eingöngu klínískt greindir 9
Sjúklingar greindir með fínnálarástungu 7
Flöguþekjukrabbamein 2
Heildarfjöldi tilfella í endanlegri rannsókn 787
Mynd 1. Árlegt
aldursstaðlað nýgengi
skjaldkirtilskrabbameins á
íslandi 1955-2004 (nýgengi
af 100.000 miðað við
alpjóðlegan aldursstaðal).
Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri og Vefjarann-
sóknarstofunni í Reykjavík (Álfheimum 74).
Öll vefjasýni voru yfirfarin af meinafræðingi og
greining endurskoðuð samkvæmt viðurkenndri
flokkun Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar.1’
Úr sjúkraskrám fengust upplýsingar um afdrif
sjúklinganna og einng staðfesting og eftir atvikum
ítarlegri upplýsingar um stigun krabbameinsins.
Eftir endurskoðun allra vefjasýna voru 47
einstaklingar ekki taldir hafa haft skjaldkirtils-
krabbamein miðað við núgildandi skilgreiningar
Tafla II. Skjaldkirtilskrabbamein á íslandi 1955-2004. Fjöldi, hlutfall og meðalaldur sjúklinga
sem greinast með skjaldkirtilskrabbamein, flokkað eftir vefjagerð.
Fjöldi og hlutfall (%) Meðalaldur
Vefjagerð Karlar Konur Alls Karlar Konur Alls
Totumyndandi krabbamein 160 (75) 472 (83) 632 (81) 56 49 51
Skjaldbúskrabbamein 35 (16) 61 (11) 96 (12) 62 54 57
Merggerðarkrabbamein 9(4) 8(1) 17(2) 52 55 53
Villivaxtarkrabbamein 11 (5) 31 (5) 42(5) 68 71 70
215(100) 572 (100) 787 (100) 58 51 53
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar.9 Oftast var
hér um að ræða skjaldbúskrabbamein, sem við
endurflokkun töldust góðkynja æxli og sum totu-
myndandi æxli töldust einnig við endurskoðun
aðeins vera góðkynja mein. I einu tilfelli reyndist
við endurmat um eitilfrumuæxli að ræða en ekki
þekjufrumukrabbamein og féll það utan þessarar
rannsóknar. Alls greindust því 805 einstaklingar
með skjaldkirtilskrabbamein í lifanda lífi á tíma-
bilinu og eru almennir útreikningar á nýgengi í
þessari rannsókn unnir út frá þessum fjölda.
Af þessum 805 tilfellum voru níu sjúklingar
(rúmlega 1%) eingöngu greindir klínískt og vefja-
gerð æxlis því með öllu óviss. Sjö tilfelli voru aðeins
greind með fínnálarástungu á meininu (tæplega
1%). Þrjú þessara meina voru talin totumyndandi
krabbamein í frumugreiningu, en þeir einstakling-
ar létust ekki úr skjaldkirtilskrabbameini. Hin
fjögur tilfellin voru greind með illa þroskuð
krabbamein, sennilega af villivaxtarkrabbameins-
gerð. Þeir einstaklingar létust allir fljótlega eftir
greiningu úr skjaldkirtilskrabbameini. Klínískt
greind skjaldkirtilskrabbamein og mein greind
eingöngu með frumumeinafræðirannsókn reynd-
ust í heild aðeins um 2% greindra skjaldkirtils-
krabbameina á landinu á þeirri hálfu öld
sem hér er til rannsóknar. Vefjameinafræðileg
greining var því gerð á um 98% greindra
tilfella. Við endurskoðun vefjasýna voru æxlin
flokkuð í viðurkenndar meinafræðigerðir. Það
eru fjórar megingerðir sem mynda yfirgnæf-
andi hluta allra illkynja meinsemda í skjald-
kirtli og þær nefnast totumyndandi krabbamein,
skjaldbúskrabbamein, villivaxtarkrabbamein og
merggerðarkrabbamein.9
Eftir endurskoðun vefjagreininga reyndust
tvö mein flöguþekjukrabbamein, sem er afar
sjaldgæf og tiltölulega nýlega viðurkennd gerð
skjaldkirtilskrabbameina. Öll önnur mein var
unnt að flokka í þær fjórar megingerðir sem best
eru þekktar og hafa verið allvel skilgreindar,
samanber hér að ofan. Að frátöldum almennum
nýgengisútreikningum var ákveðið að binda aðra
úrvinnslu á niðurstöðum rannsóknarinnar við
þessar megingerðir sem staðfest voru með vefja-
greiningu, eða alls 787 tilfelli (sjá töflu I).
Rannsóknarhópurinn var skoðaður með til-
liti til kyns, aldurs við greiningu, greiningarárs,
vefjagerðar og TNM-stigunar (TNM: T, tumor
= æxli, N, nodes = eitlar, M, metastases = mein-
vörp). Stuðst var við sjöttu útgáfu AJCC frá 2002
við TNM-flokkun æxlanna.11’ T0 vísar til þess að
frumæxlið í skjaldkirtlinum hafi ekki fundist. Tl-
æxli eru minni eða ekki stærri en 2 cm. Tl-æxlum
er ennfremur skipt í tvennt, annars vegar æxli sem
eru 1 cm og minni (Tla) og hins vegar æxli sem
84 LÆKNAblaðið 2011/97