Læknablaðið - 15.04.2011, Blaðsíða 60

UMRÆÐUR O G FRETTIR
BERKLAVARNIR
Berklavarnir eru
mjög mikilvægar
Á alþjóðadegi berkla þann 24. mars var vakin athygli
á útbreiðslu berkla meðal barna innan Evrópusambandsins
í nýrri skýrslu um útbreiðslu berkla í Evrópu
(Tuberculosis surveillance in Europe 2009) sem
er gefin út sameiginlega af ECDC (European
Centre for Disease Prevention and Control) og
svæðisskrifstofu WHO í Evrópu, kemur fram
að ástæða er til að hafa áhyggjur af útbreiðslu
fjölónæmra berklabaktería og viðvarandi nýsmits
meðal barna.
ECDC og Evrópuskrifstofa WHO vinna saman
að áætlun til að hefta útbreiðslu fjölónæmra berkla
og sérstök áhersla verður lögð á meðhöndlun
berkla meðal bama.
Það vekur athygli að samhliða því að heildar-
tala nýsmitaðra af berklum fer lækkandi, hefur
berklasmit meðal barna aukist nokkuð og því
er sérlega mikilvægt að mati ECDC og WHO
að beina áherslunni að börnunum ef takast á að
útrýma berklum í Evrópu.
Um 40.000 tilfelli um berkla í börnum hafa
verið tilkynnt í Evrópusambandslöndum undan-
farinn áratug. Á árinu 2009 voru tilkynningarnar
3300 en á Evrópusvæði WHO var meðaltal smit-
tilkynninga 36,8/100.000 íbúa árið 2009. Allt að
áttfaldur munur er hins vegar á milli þeirra landa
þar sem smit er hæst og þar sem það er lægst, eða
73 tilfelli annars vegar og 9,2 tilfelli á 100.000 íbúa
hins vegar.
„Á árinu 2010 hafa óvenju margir greinst með
berkla hér á landi miðað við undanfarin ár, eða 21
sjúklingur," segir Haraldur Briem sóttvarnalæknir
í 6. tbl. 5. árg. Farsóttafrétta 2010.
„Af þeim sem greindust með berkla voru 16
(71%) af erlendu bergi brotnir. Ekki hefur orðið
vart fjölónæmra berkla á árinu. Um miðjan 9.
áratug síðustu aldar greindust nánast engin börn
á skólaaldri með berklasmit. í kjölfar þessarar
niðurstöðu var almennum berklahúðprófum í
skólum hætt. Berklapróf eru þó eftir sem áður
mikilvægt tæki til að finna berklasmit hjá þeim
sem lifa í nánum samvistum við berklasjúklinga,"
segir Haraldur.
„Á undanfömum áratugum hefur hlutur inn-
flytjenda til landsins meðal berklaveikra farið
vaxandi. Nú sem fyrr eru Asíubúar hlutfallslega
Hávar flestir meðal berklaveikra, en tíðni jákvæðra
Sigurjónsson berklaprófa meðal íbúa frá Afríku, Asíu og Aust-
Haraldur Briem Þorsteinn Blöndal
sóttvarnalæknir. lungnalæknir.
ur-Evrópu er einnig há. Það er ljóst að ekki næst
til allra innflytjenda í læknisskoðun við komu til
landsins. Því er afar brýnt að heilsugæslustöðvar
hafi í huga berkla þegar fólk sækir læknisþjónustu
vegna einkenna sem bent gætu til berkla," segir
Haraldur Briem sóttvarnalæknir.
„Á árinu 2009 var tilkynnt um 9,4 milljónir
berklatilfella í heiminum öllum. Nýgengi berkla
á heimsvísu eru 137 tilfelli á 100.000 manns. Hér á
íslandi hefur nýgengið hins vegar verið 4/100.000
íbúa," segir Þorsteinn Blöndal lungnalæknir sem
sinnt hefur eftirliti með berklasmiti innflytjenda
til landsins. „Á síðasta ári greindust alls 22
með berkla, einn greindist í viðbót í lok ársins,
73% þeirra voru útlendingar en 27% innfæddir
íslendingar, sem er talsvert hátt hlutfall þó hafa
verði í huga að óvenjumörg tilfelli greindust
á síðasta ári, árið 2009 vom tilfellin aðeins níu
talsins. Berklavarnir snúast fyrst og síðast um að
greina smitbera snemma og meðhöndla fljótt, því
berklar eru fullkomlega læknanlegur sjúkdómur
ef hann er ekki mjög langt genginn. Þó eru um
1300 þúsund dauðsföll á ári í heiminum af völdum
berkla og það verður að skrifast á stjórnvöld sem
leggja ekki nægilega fjármuni í berklavarnir," segir
Þorsteinn.
Talið er að um 25-30% af fólki séu sýkt af
berklabakteríunni en aðeins 10% af þeim taka
sjúkdóminn að sögn Þorsteins. „Þegar flæði af
fólki um heiminn er mjög mikið má reikna með
því að fjórðungur þeirra sem koma til landsins
hafi tekið bakteríuna, þó þeir séu ekki veikir af
berklum. Það er engu að síður mjög mikilvægt að
greina alla sem bera í sér bakteríuna til að koma
í veg fyrir að nokkur þeirra geti orðið veikur og
smitað aðra. Um það snúast berklavarnirnar."
264 LÆKNAblaðið 2011/97