Læknablaðið - 15.05.2012, Qupperneq 11

RANNSÓKN
Innlagnir á gjörgæslu eftir blaðnám og
fleygskurði við lungnakrabbameini
Tómas Andri Axelsson1'2 læknanemi, Martin Ingi Sigurðsson3 læknir, Ásgeir Alexandersson2 læknir, Húnbogi Þorsteinsson2 læknir, Guðmundur
Klemenzson3 læknir, Steinn Jónsson’■,, læknir, Tómas Guðbjartsson12 læknir
ÁGRIP
Inngangur: Eftir brjóstholsskurðaðgerð við lungnakrabbameini eru sjúk-
lingar jafnan lagðir á vöknunardeild í nokkrar klukkustundir áður en þeir
flytjast á legudeild. Sumir þarfnast þó innlagnar á gjörgæsludeild, ýmist í
beinu framhaldi af aðgerð eða af vöknunar- eða legudeild. Tilgangur rann-
sóknarinnar var að kanna ástæður og áhættuþætti fyrir gjörgæsluinnlögn
eftir þessar aðgerðir.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á 252 sjúklingum sem
gengust undir blaðnám, fleyg- eða geiraskurð vegna lungnakrabbameins
á Landspítala 2001-2010. Upplýsingar fengust úr sjúkraskrám og voru
sjúklingar sem lögðust á gjörgæslu bornir saman við þá sem ekki lögðust
þangað inn.
Niðurstöður: Alls lagðist 21 sjúklingur (8%) á gjörgæsludeild og var mið-
gildi legutímaeinn dagur (bil 1-68). Hjá 11 sjúklinganna (52%) var innlögn
rakin til vandamála í aðgerð, oftast lágs blóðþrýstings eða blæðingar.
Tíu sjúklingar lögðust á gjörgæslu af legudeild (n=4) eða vöknunardeild
(n=6) og voru ástæður innlagnar lágur blóðþrýstingur (n=4), hjarta- og/eða
öndunarbilun (n=4) og enduraðgerð vegna blæðingar (n=2). Þrír sjúklingar
voru lagðir inn að nýju eftir útskrift af gjörgæslu. Meðalaldur gjörgæslu-
sjúklinga var sex árum hærri en viðmiðunarhóps (p=0,004) og þeir höfðu
oftar sögu um langvinna lungnateppu og kransæðasjúkdóm. Stærð æxlis,
pTNM-stig, aðgerðarlengd og hlutfall sjúklinga með utanbastsdeyfingu
voru sambærileg í hópunum. Rúmlega tveir þriðju hópsins greindust
með minniháttar fylgikvilla og tæplega helmingur alvarlega fylgikvilla,
samanborið við 30% og 4% í viðmiðunarhópi.
Ályktun: Fáir sjúklingar þarfnast innlagnar á gjörgæslu eftir skurðaðgerðir
við lungnakrabbameini og þá oftast þeir sem eru eldri og með sögu um
hjarta- og lungnasjúkdóma. í helmingi tilfella er innlögn á gjörgæslu í
beinu framhaldi af aðgerð og endurinnlagnir þangað eru fátíðar.
’Læknadeild Háskóla
íslands, 2hjarta- og
lungnaskurðdeild,
3svæfinga- og
gjörgæsludeild, “lungnadeild
Landspítala.
Fyrirspurnir:
Tómas Guðbjartsson
tomasgud@landspitali. is
Greinin barst:
8. nóvember 2011,
samþykkt til birtingar:
23. apríl 2012.
Engin hagsmunatengsl
gefin upp.
Inngangur
Á Islandi greinast árlega um 150 einstaklingar með
lungnakrabbamein og eru 125 þeirra ekki smáfrumu-
krabbamein (non-small cell lung cancer)! Skurðaðgerð
kemur til greina hjá þriðjungi þessara sjúklinga.2-3 Blað-
nám er algengasta aðgerðin og er gerð í 80% tilfella en
sjúklingar með skerta lungnastarfsemi gangast stundum
undir fleyg- eða geiraskurð.2 Loks getur brottnám heils
lunga komið til greina hjá sjúklingum með stór og/eða
miðlæg lungnaæxli. Dánartíðni er umtalsvert hærri eftir
lungnabrottnám samanborið við minni aðgerðirnar og
tíðni alvarlegra fylgikvilla á borð við hjarta- og öndunar-
bilun er allt að tvöfalt hærri.4 5
Vöktun sjúklinga eftir lungnaskurðaðgerðir er vanda-
söm, enda eru margir þeirra með sjúkdóm í æðakerfi
eða teppusjúkdóm í lungum vegna reykinga.46 Einnig
eru verkir frá brjóstholsskurði (thoracotomy) oft vanda-
mál.7 Auk hefðbundinna verkjalyfja er oftast notast við
úttaugadeyfingar á borð við millirifja- eða taugarótar-
deyfingu (intercostal block, paravertebral block) en á síðustu
árum í vaxandi mæli utanbastdeyfingu (thoracic epidural
anaesthesia).w
Allir sjúklingar sem gangast undir lungnabrottnám
eru vaktaðir á gjörgæslu í að minnsta kosti sólarhring.
Eftir blaðnám, fleyg- eða geiraskurð eru sjúklingar hins
vegar vaktaðir á vöknunardeild í 4-6 klukkustundir en
þeir síðan fluttir á legudeild hjarta- og lungnaskurð-
deildar. Komi upp vandamál í aðgerð, á vöknunardeild
eða legudeild, eru sjúklingarnir jafnan lagðir inn á
gjörgæsludeild. Þar er hægt að fylgjast náið með blóð-
rás (invasive hemodynamic monitoring) og veita sérhæfða
gjörgæslumeðferð með blóðþrýstingshækkandi lyfjum
eða öndunarvél. Gjörgæslupláss eru jafnan af skornum
skammti og talsvert dýrari en pláss á legudeild. Því
er mikilvægt að vita hvaða sjúklingar gætu þurft á
gjörgæslumeðferð að halda, ekki síst eftir algengar
aðgerðir eins og brjóstholsskurð vegna lungnakrabba-
meins. Á Landspítala hefur vantað upplýsingar um
hlutfall sjúklinga sem þarfnast gjörgæslumeðferðar
eftir lungnaskurðaðgerðir vegna lungnakrabbameins
(lungnabrottnámsaðgerðir undanskildar) og sömuleiðis
afdrif þeirra.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að skoða ástæður
fyrir gjörgæsluinnlögn hjá þessum sjúklingum og af-
drif þeirra fyrstu mánuðina eftir aðgerð á 10 ára tíma-
bili. Einnig var reynt að skilgreina áhættuþætti fyrir
gjörgæsluinnlögn í kjölfar aðgerðanna.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin var afturskyggn og náði til sjúklinga
sem gengust undir blaðnám, fleyg- eða geiraskurð á
Landspítala við lungnakrabbameini (ekki smáfrumu-
krabbameini) frá 1. janúar 2001 til 31. desember 2010.
Sjúklingum sem gengust undir lungnabrottnám var
sleppt, þar sem þeir eru alltaf vaktaðir á gjörgæsludeild.
í rannsóknarhópi voru 252 sjúklingar; 21 sem lagðist á
LÆKNAblaðið 2012/98 271