Læknablaðið - 15.05.2012, Blaðsíða 12

RANNSÓKN
Mynd 1. Flæðiril sem sýnir rannsóknarúrtakið (grálitaðir kassar) og viðniiðunarhóp.
gjörgæsludeild en hinir 231 mynduðu viðmiðunarhóp. Hóparnir
voru bornir saman og reynt að skilgreina áhættuþætti fyrir inn-
lögn á gjörgæsludeild. Mynd 1 sýnir flæðirit yfir rannsóknar- og
viðmiðunarhóp.
Upplýsingar um sjúklinga fengust úr gagnagrunni hjarta-
og lungnaskurðdeildar Landspítala en í hann eru skráðar allar
lungnaskurðaðgerðir sem framkvæmdar hafa verið á Landspítala
frá árinu 1986 og fram til ársloka 2010. í gagnagrunninum eru
meðal annars upplýsingar um einkenni við greiningu, áhættu-
þætti hjarta- og æðasjúkdóma, ástand sjúklings fyrir aðgerð, fylgi-
kvilla í og eftir aðgerð, auk heildarlegutíma á spítala. Sjúkraskrár
sjúklinga sem lögðust á gjörgæsludeild voru kannaðar sérstaklega,
þar á meðal dagálar af gjörgæsludeild og svæfingaskýrslur. Einnig
var skráð tegund verkjastillingar, auk innlagnarástæðu og með-
ferð á gjörgæsludeild. Loks voru skráð vandamál sem komu upp í
kjölfar aðgerðar og afdrif og lifun sjúklinganna könnuð.
Áhætta sjúklinga fyrir aðgerð var metin af læknum svæfinga-
og gjörgæsludeildar samkvæmt ASA-flokkunarkerfinu (American
Society of Anesthesiologists).10 Útbreiðsla lungnakrabbameins var
stiguð samkvæmt endurbættu TNM-stigunarkerfi WHO frá 2009"
og var skráð bæði vefjagerð frumæxlis og mesta þvermál þess.
Sex skurðlæknar framkvæmdu aðgerðirnar og voru sjúkling-
arnir svæfðir á hefðbundinn hátt og barkaþræddir með tvíopa
berkjurennu (double lumen tube) svo unnt væri að fella saman það
lunga sem átt var við í aðgerðinni. Hjá flestum sjúklingum var
lagður utanbastdeyfileggur fyrir aðgerð en hjá einstaka sjúk-
lingum var beitt millirifja- eða taugarótardeyfingu í stað utan-
bastdeyfingar. Framan af voru flestar aðgerðanna framkvæmdar
með aftari/hliðar brjóstholsskurði (posterolateral thoracotomy), þar
sem sjúklingurinn liggur í 90° hliðarlegu, en upp úr 2005 var oftar
gerður fremri/hliðar brjóstholsskurður (anterolateral thoracotomy)
með sjúkling í 45° hliðarlegu. Við blaðnám var heftað eða saumað
fyrir slag- og bláæðar, auk berkju til þess blaðs sem átti að fjar-
lægja. Við fleyg- og geiraskurði var einnig notuð heftibyssa. I lok
aðgerðanna var jafnan komið fyrir tveimur brjóstholskerum og
þeir fjarlægðir þegar loftleki hafði stöðvast og vökvamagn í þeim
var minna en 200 ml á sólarhring.
Við tölfræðilega úrvinnslu voru notuð tölvuforritin Excel og R.
Við marktækniútreikninga fyrir samfelldar breytur var notast við
t-próf þegar breytan var normaldreifð en annars Mann-Whitney-
272 LÆKNAblaðið 2012/98
Tafla I. Innlagnarástæður og upplýsingar um sjúklinga.
Aldur/kyn ASA - flokkun pTNM-stig Ástæða fyrir innlögn Dagar á gjörgæslu
Sjúklingar (n= =11) sem lögðust á gjörgæsludeild beint eftir aðgerð
79/Kk 2 IIA Eftirtit 3
73/Kk 2 IV Sár opnað að nýju og annað lungnablað fjarlægt 68
78/Kk 3 IA Lágur líkamshiti 1
73/Kk 3 IV Lágur blóðþrýstingur 1
85/Kvk 2 IIA Blæðing í aðgerð 1
71/Kk 3 11B Blæðing I aðgerð 64
56/Kk 3 IB Erfið barkaþræðing 1
77/Kk 3 IIB Eftirlit 1
60/Kk 4 IA Lágur blóðþrýstingur 1
73/Kvk 2 IIIA Lágur blóðþrýstingur 1
79/Kk 3 IA Lágur blóðþrýstingur 11
Sjúklingar (n=10) sem lögðust á gjörgæsludeild af vöknunardeild eða legudeild
77/Kk 4 IB Enduraðgerð vegna blæðingar 1
71/Kk 3 IA Enduraðgerð vegna blæðingar 1
80/Kvk 3 IB Hjarta- og öndunarbilun 16
59/Kvk 3 IB Lágur blóðþrýstingur 1
84/Kvk 3 IIA Hjartabilun 2
74/Kvk 3 IA Lágur blóðþrýstingur 1
76/Kk 3 IIA Lágur blóðþrýstingur 1
79/Kk 3 IA Öndunarbilun 13
62/Kvk 3 IIIA Öndunarbilun 4
78/Kvk 3 IA Lágur blóðþrýstingur 4
próf. Þegar tvær flokkabreytur voru bornar saman var notast við
kí-kvaðrat og Fisher exact-próf. Einnig var notað Kruskal Wallis-
próf til að bera saman meðaltöl samfelldra breyta sem ekki voru
normaldreifðar eftir fleiri en tveimur flokkum. Gerð var fjölþátta
lógistísk aðhvarfsgreining (multiple logistic regression) á áhættuþátt-
um gjörgæsluinnlagnar. Inn í upphaflega líkanið voru teknar þær
breytur sem skráðar voru fyrir aðgerð og tengjast verri útkomu,
auk lýðfræðilegra breyta (aldur, kyn, reykingar, aðgerðartegund,
niðurstaða blástursprófs, tilviljunargreining, og tilvist lang-
vinnrar lungnateppu, hjartsláttaróreglu eða kransæðasjúkdóms).
Spágeta upphaflega líkansins var svo könnuð og breytur felldar út
með „stepwise backwards" aðferð þar til endanlegt módel fékkst
út. Marktækni miðast við p-gildi <0,05.
Öll tilskilin leyfi lágu fyrir áður en rannsóknin hófst, meðal
annars frá Persónu- og siðanefnd og frá framkvæmdastjóra lækn-
inga á Landspítala.
Niðurstöður
Af 252 aðgerðum voru 223 blaðnám (88%) og 29 (12%) fleyg- eða
geiraskurðir. Átta sjúklingar gengust undir tvær aðgerðir og var
J