Læknablaðið - 15.07.2012, Blaðsíða 35

UMFJÖLLUN O G GREINAR
hans: „Gas-dynamics in IBS". Hann ræddi
einkenni ristilkrampa sem væru:
1. Niðurgangur og hægðatregða
2. Sársauki og óþægindi
3. Uppþemba, gasmyndun í kviði
Hann benti á að gasmyndun í melting-
arvegi væri ekki alltaf tekin alvarlega og
oft afgreidd sem óskilgreindur vindgang-
ur sem væri til óverulegra óþæginda fyrir
sjúklingana. Með því að skoða samsetn-
ingu gassins væri hægt að skoða þessi ein-
kenni nánar. Sjúklingar með ristilkrampa
eru aðeins hluti þeirra sjúklinga sem eiga
við þessi einkenni að stríða. Rannsóknir
á þessu sviði eru æ vandaðri og meðal
annars er nú farið að gæta þess að þeir
sem þátt taka borði allir sama mat í tvo
daga fyrir rannsókn og séu rúmliggjandi
til þess að hægt sé að draga marktækar
ályktanir varðandi samsetningu gassins í
meltingarveginum.
Síðastur talaði Arnold Berstad frá
læknadeildinni við Unger-Vetlesens-
stofnunina við Lovisenberspítala í Osló.
Erindi hans fjallaði um tengsl mataræðis
og viðkvæmni í meltingarvegi. Hann
vísaði til rannsókna á því þegar sjúklingar
rekja einkenni í maga til fæðuóþols eða
ofnæmis en við athugun hefur fæðu-
ofnæmi sjaldan reynst vera til staðar.
Flestir þessara sjúklinga reyndust hafa
ristilkrampa. Mataræði hefði þar veruleg
áhrif og væri í raun þáttur sem oft
gleymdist að taka með í reikninginn.
Hann sagði að oft væri litið til sálfræði-
legra þátta þegar þessi einkenni gerðu
vart við sig, þau skýrðu þó ekki nema um
10% tilfellanna. Hins vegar gæti kvíði og
taugaveiklun fylgt í kjölfar ristilkrampa
og því verið afleiðing en ekki orsök ein-
kennanna. Fyrirframkvíði gæti komið
upp þegar sjúklingar neyttu einstakra
fæðutegunda. Almennt mætti segja að
sálfræðilegar orsakir fyrir ristilkrampa
væru oft töluvert ýktar. I rannsókn frá
árinu 2011 sem Berstad átti aðild að - sem
stóð yfir í ár - kom í ljós að allir sjúkling-
arnir í rannsókninni nema einn þjáðust
af ristilkrampa. ítarlegur spurningalisti
var lagður fyrir sjúklingana og í ljós kom
að margir þeirra höfðu sjúkdómseinkenni
af öðru tagi, meðal annars síþreytu. 68%
þátttakenda voru konur, meðalaldur 37
ár og margar kvennanna í yfirþyngd. Hjá
rúmlega fjórðungi þátttakenda kom fram
vanfrásog fitu. Ristilkrampi, síþreyta og
verkir frá stoðkerfi voru meðal einkenna
í rannsókninni og benda til að um sé að
ræða sameiginlega undirliggjandi orsök
sjúkdómseinkennanna. Berstad lagði
áherslu á að nálgast þyrfti sjúklinga með
öðrum hætti en fyrr, leggja minni áherslu
á mögulegt fæðuofnæmi og sálfræðilega
þætti og meiri áherslu á að fjalla um
matarvenjur.
Áfengi og meltingarsjúkdómar
í umfjöllun um tengsl áfengis og melt-
ingarsjúkdóma var komið nokkuð víða
við. Fyrsti fyrirlesarinn minnti á að deg-
inum áður hefðu ráðstefnugestir átt saman
skemmtilega stund yfir mat og góðu víni
án þess að hugsa um brisið en síðar kæmi
að skuldadögunum. Það var Johani Sand
frá Finnlandi sem þannig vakti viðstadda
vel á föstudagsmorgni. Hann sagði að tíðni
krabbameins í brisi færi vaxandi í Skandi-
navíu og væri 30-35 tilfelli á 100.000 íbúa
á ári en í Finnlandi tvöföld sú tala eða 70
tilfelli. Rétt er að geta þess að þótt áfengi
sé stór áhættuþáttur eru reykingar það
einnig. Það sem mestu máli skipti væri
hversu mikið væri drukkið hverju sinni,
samkvæmt sænskri rannsókn. Hins vegar
skipta tegundir ekki verulegu máli né
tíðni drykkju og heldur ekki heildarmagn
á mánuði. í Finnlandi er vaxandi drykkja
áhygguefni, hún er nú 11 lítrar á mann
af hreinu alkóhóli en spítalainnlögnum
hefur hins vegar fækkað. Inngrip til að
draga úr áfengisneyslu getur minnkað
áhættu á briskrabbameini verulega. Sand
var spurður hvers konar inngrip væri um
að ræða og hann svaraði því til að sér-
menntaður hjúkrunarfræðingur ræddi við
viðkomandi um drykkjuvenjur og hvetti
viðkomandi til að leita læknis, fara í með-
ferð eða stunda ábyrgari drykkju og draga
úr magni áfengis.
LÆKNAblaðið 2012/98 423