Læknablaðið - 15.07.2012, Blaðsíða 26

TILFELLI MÁNAÐARINS
Svar við tilfelli mánaðarins
Við segulómskoðun á höfði sást blöðrulaga, æxlislík fyrirferð um
miðbik litla heila, 5,3 sm í þvermál. Heilahólf voru víð og bjúg-
breytingar sáust aðlægt heilahólfum líkt og við stífluvatnshöfuð
(obstructive hydrocephalus). Tveimur dögum síðar var æxlið fjarlægt.
Vefjagreiningin var meinvarp, helst frá totumyndandi þvagfæra-
þekjukrabbameini (papillary urothelial (transitional cell) carcinoma)
(mynd 2). Blöðruspeglun sýndi umfangsmikið æxli í þvagblöðru.
Gerð var heflun um þvagrás og 30 g af vef send í vefjagreiningu
sem sýndi hágráðu totumyndandi þvagfæraþekjukrabbamein með
ífarandi vexti í eiginþynnu (lamina propria). í sýninu sást æxlis-
vöxtur aðlægt sléttvöðvaknippum, grunur um vöxt í sogæðum
en engin örugg merki um ífarandi vöxt í detrusor vöðva. Tölvu-
sneiðmynd af brjóstholi sýndi 1 sm hnút í hægra lunga, hugsanlegt
meinvarp. Sjúklingur fór í geisla á höfði í 10 skipti, geislameðferð á
blöðru vegna blóðmigu og í endurhæfingu. Hún útskrifaðist heim
en hrakaði fljótlega. Lagðist inn á líknardeild þar sem hún lést
hálfu ári eftir greiningu.
Krabbamein í þvagfæraþekju er um 5% allra illkynja æxla á ís-
landi, þrisvar sinnum algengara hjá körlum en konum og er þvag-
blaðran langalgengasti upprunastaður! Totumyndandi þvagfæra-
þekjukrabbamein er algengasta (90%) vefjagerðin á Islandi líkt og í
Bandaríkjunum og V-Evrópu. Meirihlutinn (70%) er yfirborðslæg-
ur totumyndandi vöxtur en í um 30% tilvika vex æxli í dýpri lög
blöðru eða sjúkdómur er útbreiddu r.2-3 Endurkoma yfirborðslægra
æxla eftir meðferð er á bilinu 50-70% þar sem meira en 15% verða
vöðvaífarandi á 5 ára tímabili. Af þeim sem hafa vöðvaífarandi
æxlisvöxt við greiningu hafa 40% fjarmeinvörp innan tveggja ára
og 50% deyja innan 5 ára þrátt fyrir róttæka meðferð. Tæplega 3%
reynast vera með meinvörp við greiningu.3
Meðalaldur við greiningu er 70 ár og hlutfallsleg 5 ára lifun
á íslandi er um 70%. Flest æxlin sem greinast eru totumyndandi
æxli frá yfirborði slímhúðar með góðar horfur. Endurkoma krabba-
meinsins er tíð og eftirfylgd mjög mikilvæg!
Umhverfisþættir eru taldir skýra flest tilfelli þvagblöðrukrabba-
meina. Talið er að helmingur allra tilfella tengist reykingum1-2 og
aukast líkurnar eftir því sem einstaklingurinn er útsettari.2 Aðrir
áhættuþættir eru vinna með krabbameinsvaldandi efni (sérstak-
lega arómatísk amín, til dæmis þ-naphthylamine), kolareykur,
langvinnar blöðrubólgur, meðferð með cyklofosfamíði, geisla-
meðferð, sýking með Schistosoma hematobium og fjölskyldusaga um
blöðrukrabbamein.2
Algengasta einkennið er verkjalaus, stórsæ blóðmiga (85%) en
einnig tíð þvaglát, þvagtregða eða sviði við þvaglát!'2 Önnur ein-
kenni geta verið verkir í síðu vegna rennslishindrunar í þvagleið-
urum, bjúgur á neðri útlimum og þreifanleg fyrirferð í grindarholi.
Sjúklingar greinast sjaldnar út frá einkennum sem benda til lengra
gengins sjúkdóms, svo sem þyngdartapi eða kvið- og beinverkjum
vegna fjarmeinvarpa. I langflestum tilfellum er blóðmiga einnig til
staðar.2
Óútskýrð, stórsæ blóðmiga hjá einstaklingi eldri en 50 ára er
krabbamein í þvagvegum þar til annað sannast.2 Uppvinnsla felur
í sér þvagrannsókn, blöðruspeglun og myndgreiningu á efri þvag-
vegum (TS urografia). Aðrar myndgreiningarannsóknir geta hjálp-
að til við að meta útbreiðslu. Greiningin fæst með blöðruspeglun
Mynd 2. Smásjárskoöunarmynd afmeinvarpinu í heilanum meö breiðum þekjumyndandi
æxlisfruma þar sem útlit samrýmisl helst meinvarpi totumyndandi þvagfæraþekjukrabbameins.
(HE-litun x 100).
414 LÆKNAblaðið 2012/98