Læknablaðið - 15.07.2012, Blaðsíða 44

UMFJÖLLUN O G GREINAR
Leiðbeinandi álit Persónuverndar torveldar landlækni að
rækja lögbundið eftirlit með heilbrigðisþjónustunni í landinu
Einar Stefán Björnsson
Helgi Sigurðsson
Tómas Guðbjartsson
Höfundar eru prófessorar
við læknadeild HÍ og starfsmenn Landspítala.
Leiðbeinandi álit Persónuverndar um með-
ferð persónuupplýsinga varðandi heimildir
lýtalækna og þar með annarra lækna til
að láta af hendi persónugreinanlegar upp-
lýsingar til landlæknis hefur vakið furðu
margra og þar á meðal undirritaðra. Við
erum ósammála þeim sem styðja túlkun
Persónuverndar í síðasta tölublaði Lækna-
blaðsins.' Að okkar mati er ekki ásættanlegt
að togast þurfi á um túlkun laga er varða
opinbert eftirlit með öryggi sjúklinga.
Eftirlitshlutverk landlæknis er marg-
þætt. Það á meðal annars að tryggja gæði
heilbrigðisþjónustunnar og að öryggi
sjúklinga og almennings sé ávallt í hávegum
haft, hvort heldur sem leitað er eftir heil-
brigðisþjónustu hjá opinberum aðilum eða
einkaaðilum.
I þeim löndum sem við viljum bera
okkur saman við hefur eftirlit með heil-
brigðisþjónustu verið eflt á síðustu árum.
Dæmi um slíkt gæðaeftirlit er skráning á
fylgikvillum meðferðar en í leiðara Lækna-
blaðsins nýlega var einmitt bent á nauðsyn
miðlægrar skráningar ígræða sem notast er
við í skurðlækningum.2
Að sjálfsögðu er þagnarskylda lækna
og trúnaður milli læknis og sjúklings einn
af hornsteinum góðrar læknisfræði. En að
nota trúnaðar- og þagnarskyldu sem lykil-
rök gegn því að landlæknir hafi aðgang
að persónugreinanlegum gögnum stenst
ekki nánari skoðun. Það er að okkar mati
fráleitt að beita þeim rökum að trúnaður við
sjúklinga sé ekki tryggður ef upplýsingar
sem tengjast eðlilegu gæðaeftirliti með heil-
brigðisþjónustu séu í höndum landlæknis,
enda er landlæknir bundinn trúnaði ekki
síður en aðrir læknar. Öryggi sjúklinga
vegur hér þungt og má ekki gleymast frekar
en mikilvægi þess að halda þagnarskyldu
við sjúklinga.
Mál lýtalæknanna sem hefur hér orðið að
umtalsefni sýnir í hnotskurn að eftirlitskerfi
vantaði. En að okkar mati hefur umræðan
og viðbrögðin í kjölfarið því miður ekki far-
ið í þann farveg að auka traust almennings á
heilbrigðisþjónustu sem veitt er hér á landi.
Túlkun Persónuverndar er reyndar leið-
beinandi og vísar til stjórnarskrárinnar um
friðhelgi einkalífs en þó einkum til þagnar-
skyldunnar, en umfjöllunin hefur skapað
tortryggni í garð landlæknisembættisins og
eftirlitshlutverks þess.
í umsögnum um málið í Læknablaðinu
er komið inn á það að lykilatriði þagnar-
skyldunnar sé að hún sé túlkuð þröngt og
að þriðji aðili megi ekki fá aðgang að pers-
ónugreinanlegum upplýsingum, nema með
samþykki eða ósk viðkomandi sjúklings.
Það gleymist í umfjölluninni að landlæknir
er eftirlitsaðili með læknum og setur þeim
leiðbeiningar um góða starfshætti, þar með
talið um trúnaðar- og þagnarskylduna. Það
sem meira er, landlæknir er líka í því hlut-
verki að gæta hagsmuna sjúklinga gagnvart
læknum og heilbrigðisþjónustunni sem þeir
fá hverju sinni. Það orkar tvímælis að fjalla
um landlækni eins og hann sé óviðkomandi
utanaðkomandi aðili að sambandi sjúklings
og læknis.
Lögmaður yfir 100 kvenna sem fengu
PlP-púðana hefur verið dæmdur til að
afhenda skattrannsóknarstjóra persónu-
greinanlegar trúnaðarupplýsingar um
skjólstæðinga sína, en á sama tíma fær land-
læknir ekki aðgang að mun takmarkaðri
persónugreinanlegum upplýsingum. Land-
læknir er að sinna lögbundnu gæðaeftirliti
til að gæta hagsmuna og tryggja öryggi
sjúklinga, en skattrannsóknarstjóri er að
gæta fjárhagslegra hagsmuna fyrir ríkis-
sjóð. Er þetta ekki þversögn í umfjöllun um
persónuverndarsjónarmið?
Túlkun Persónuverndar torveldar land-
lækni að rækja lögbundið eftirlit með heil-
brigðisþjónustunni í landinu. Við teljum að
breyta verði lögum og regluverki er varða
eftirlitsskyldu landlæknis, þannig að enginn
vafi leiki á því að landlæknir hafi aðgang að
persónugreinanlegum upplýsingum. Þannig
eru hagsmunir og öryggi sjúklinga og al-
mennings betur tryggðir.
Heimildir
1. Sigurjónsson H. Niðurstaðan er afgerandi og ótvíræð
- um álit Persónuvemdar. Sigrún Jóhannesdóttir,
Dögg Pálsdóttir, Jón Snædal, Steinn Jónsson og Geir
Gunnlaugsson segja sína skoðun Læknablaðið 2012; 98:
368-371.
2. Guðbjartsson T. Rekjanleiki ígræða í skurðlækningum.
Læknablaðið 2012; 98:141.
Professor och Universitetslektor i
infektionsmedicin
Institutionen för klinisk och experimentell medicin vid Halsouniversitetet söker en professor
och en universitetslektor i infektionsmedicin. Ámnesomrádet ár övergripande och innefattar
medicinsk mikrobiologi, klinisk bakteriologi och virologi samt infektionsmedicin.
Linköpings universitet
expanding reality
Mer information finns pá www.liu.se/jobba
Sista ansökningsdag ár 31 augusti 2012
m
1
I
5
g
§
3
á
432 LÆKNAblaðið 2012/98