Læknablaðið - 15.06.2013, Blaðsíða 17

RANNSÓKN
Heyrnartaugaslíðursæxli á íslandi í 30 ár
(1979-2009)
Þorsteinn H. Guðmundsson1 læknakandídat, Hannes Petersen1’2 læknir
ÁGRIP
Inngangur: Heyrnartaugaslíðursæxli (acoustic neuroma (AN)) er æxli í
8. heilataug og á uppruna sinn frá taugaslíðursfrumum. Tilgangur rann-
sóknarinnar er að kanna nýgengið tímabilið 1979-2009 og varpa Ijósi á
faraldsfræðilega þætti er snúa að greiningu og meðferð.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn og náði til þeirra
sem greinst höfðu árin 1979-2009. Gögnum frá Heyrnar- og talmeinastöð
(slands (HTÍ), Sjúkratryggingum Islands (SÍ), háls-, nef- og eyrnadeild og
heila- og taugaskurðdeild Landspítala (LSH) var safnað saman og athug-
aðir voru faraldsfræðilegir þættir sjúklingahópsins.
Niðurstöður: Nýgengi heyrnartaugaslíðursæxla 1979-2009 er
1,24/100.000/ári og fer vaxandi. 10% æxla eru greind fyrir tilviljun,
flest á síðasta þriðjungi tímabilsins, en á því tímabili eru æxlin minni við
greiningu, það er fleiri meðalstór æxli finnast en færri stór og risastór.
Helstu einkenni sjúklinga eru heyrnarskerðing (69%), jafnvægisleysi og/
eða svimi (47%) og suð í eyrum (43%). 47 einstaklingar fóru í skurðaðgerð,
16 fengu gammahnífsgeislun og 30 eru undir eftirliti. Fylgikvillar aðgerðar,
með tilliti til heyrnar og andlitslömunar, voru skráðir í 39 tilfellum. Heyrn-
arleysi á aðgerðareyra var 69% (n=27) og 44% (n=17) hlutu óafturkræfa
andlitslömun. Meðaleftirfylgni einstaklinga i eftirliti voru 3,5 ár og uxu 17%
æxlanna.
Álykun: Nýgengi heyrnartaugaslíðursæxla á Islandi er svipað og á hinum
Norðurlöndunum. Tilfellum fer fjölgandi og fleiri æxli greinast fyrir tilviljun
sem meðal annars má þakka segulómtækninni. Ef æxli eru smá er eftirlit
raunhæfur kostur þar sem lágt hlutfall æxla stækkar innan nokkurra ára.
Stærri æxli eru meðhöndluð með aðgerð eða gammahnífsgeislun en yfir
helmingur aðgerðarsjúklinga missir heyrn eftir aðgerð.
’Lífvísindasetur í
Læknagarði, Háskóla
íslands, 2háls-, nef- og
eyrnadeild Landspítalans
háskólasjúkrahúss
Fyrirspurnir:
Porsteinn H.
Guðmundsson
thhg86@gmail. com
Greinin barst
3. janúar 2013,
samþykkt til birtingar
22. maí 2013.
Engin hagsmunatengsl
gefin upp.
Inngangur
Heyrnartaugaslíðursæxli (e. acoustic neuroma) er góð-
kynja æxli sem á uppruna sinn í taugaslíðursfrumum 8.
heilataugar og er því einnig kallað vestibular schwannoma.
Heymartaugaslíðursæxli eru sex prósent allra innan-
kúpuæxla.1 Vöxtur æxlisins er í fyrstu takmarkaður við
innri hlustargang þar sem það þrýstir á heyrnarhluta 8.
heilataugar og veldur heyrnarskerðingu og eyrnasuði.2
Að auki er um að ræða áverka á jafnvægisskynhluta
8. heilataugar með minnkun á leiðni jafnvægisskyns.
Þar sem þetta gerist hægt, ná sjúklingar venjulega að
aðlagast þesssari skertu starfsemi en annars koma fram
jafnvægistruflanir.3-4 Nýgengi heyrnartaugaslíðursæxla
hefur, samkvæmt erlendum rannsóknum, verið á bilinu
0,5-2,0/100.000/ári og farið vaxandi. Samfara aukinni
tíðni hafa fundist smærri æxli við greiningu og fleiri
finnast fyrir tilviljun.5AW Talið er að rekja megi aukna
tíðni heyrnartaugaslíðursæxla og minni stærð æxla við
greiningu að hluta til betri greiningaraðferða, einkum
með tilkomu og aukinni notkun segulómskoðunar.10
Eftirfylgni og meðferð sjúklinga er þrenns konar:
Reglulegt eftirlit á vexti æxlisins með myndgreiningu,
gammahnífsgeislun eða skurðaðgerð. Við val meðferðar
þarf að hafa í huga ýmsa þætti. Þeir helstu eru stærð
æxlis, aldur sjúklinga, einkenni, heilsufar og vilji sjúk-
lings. I mörgum tilfellum eru þessi æxli smá (<10 mm)
og hafa ekki nein vandkvæði í för með sér (tilviljana-
kennd greining) og er þá oftast fylgst með vexti æxlisins
reglulega. Helstu ábendingar gammahnífsgeislunar eða
aðgerðar eru ungur aldur við greiningu, vöxtur æxlis
með minnkun á heyrn eða aukning jafnvægistruflana. í
meðferð meðalstórra æxla (10-25 mm) er farið eftir aldri
og vilja sjúklings ásamt fleiri atriðum, en í flestum til-
fellum er valin gammahnífsgeislun eða aðgerð.3
í þessari rannsókn var faraldsfræði heyrnartauga-
slíðursæxla á íslandi könnuð yfir 30 ára tímabil (1979 -
2009). Rannsóknin tekur tillit til sjúkdóms meðal heillar
þjóðar þar sem allir sem greinst hafa með heyrnar-
taugaslíðursæxli hafa komið á háls-, nef- og eyrnadeild
og heila- og taugaskurðdeild LSH eða HTÍ auk þess
sem SÍ veita upplýsingar um sjúklinga sem fóru í með-
ferð erlendis. Markmið rannsóknarinnar var að kanna
með afturskyggnum hætti sjúkraskrár einstaklinga
sem greinst höfðu með heyrnartaugaslíðursæxli á
þessu tímabili. Skráð voru einkenni og stærð æxla við
greiningu, fjöldi tilfella eftir tímabilum og hvaða með-
ferðarkostur var valinn.
Efniviöur og aöferðir
Gagnaöflun
í fyrstu hófst umfangsmikil leit að þýði einstaklinga
sem greinst hafa með æxlið síðastliðin 30 ár. Til þess
þurfti staðfest greining að liggja fyrir, annaðhvort með
vefjasýni eða myndgreiningu. Leitað var í gögnum LSH
og HTÍ og fenginn listi frá SÍ yfir þá sem hlutu meðferð
erlendis. Við þessa leit fundust 103 manns með grein-
inguna heyrnartaugaslíðursæxli. Úr sjúkraskrám þess-
ara einstaklinga voru fengnar upplýsingar um dagsetn-
ingu greiningar, einkenni við greiningu, hvort greining
hafi verið fyrir tilviljun, stærð æxlis við greiningu, með-
LÆKNAblaðið 2013/99 289