Læknablaðið - 15.06.2013, Blaðsíða 36

UMFJÖLLUN O G GREINAR
hef tryggt fjármagn bæði frá innlendum
og erlendum aðilum til rannsókna næstu
þrjú árin svo ég get alls ekki kvartað. Fyrir
þessa fjármuni get ég byggt upp rann-
sóknateymi með þátttöku doktorsnema,
lífeindafræðings, tölfræðings og annarra
vísindamanna. Einnig hef ég hafið sam-
vinnu við aðra vísindamenn hérlendis."
Mergæxli er sjaldgæf tegund krabbameins
Rannsóknir Sigurðar Yngva hafa einkum
beinst að mergæxli, multiple myelotria,
sem hann segir fremur sjaldgæfa tegund
krabbameins. „Nýgengið er um 6 af
hverjum 100 þúsund íbúum, svo hér
á íslandi greinast um 20 tilfelli á ári.
Algengustu fylgikvillar eru beinverkir,
blóðleysi, hækkun á kalki og nýrna-
skemmdir. Þar til fyrir um 20 árum voru
lífslíkur sjúklinga eftir greiningu 2-3 ár.
Ég leyfi mér hinsvegar að fullyrða að á
síðustu 15 árum hafa hvergi orðið jafn
miklar framfarir í meðhöndlun og tilkomu
nýrra lyfja eins og beinmergskrabbameins.
Þó sjúkdómurinn sé ennþá ólæknandi þá
hafa horfur sjúklinga stórbatnað og líf-
tími þeirra lengst til muna. Þetta stafar að
mestu leyti af þremur nýjum lyfjum með
nýja verkunarmáta sem nú eru notuð og
fleiri ný lyf eru alveg við það að detta inn
á markaðinn sem lofa mjög góðu."
Rannsóknir Sigurðar Yngva eru far-
aldsfræðilegar og byggja á notkun stórra
heilbrigðisgagnagrunna frá Svíþjóð og
Bandaríkjunum þar sem horfur sjúklinga
með mergæxli eru metnar, hvernig þær
hafa breyst og forspárgildin einnig.
„Tengsl klínískrar vinnu við rannsókn-
irnar eru mjög mikilvæg. í klíníkinni sér
maður til að mynda fylgikvilla sjúkdóma
sem ekki hafa verið mikið rannsakaðir.
Þannig hef ég reynt að nota faraldsfræðina
til að meta áhugaverð fyrirbæri og áhrif
þeirra á horfur og þannig birta niður-
stöður til dæmis um hvernig mergæxlis-
sjúklingum reiðir af. Svo hef ég reynt að
halda áfram með áhugaverðar niðurstöður
úr faraldsfræðirannsóknunum og sökkva
mér dýpra inn í verkunarhætti, til dæmis
áhrif erfða og annarra þátta."
Annað sem Sigurður Yngvi og sam-
starfsfólk hans hefur beint sjónum sínum
að er að rannsaka forstig mergæxlis en það
er mun algengara en sjúkdómurinn sjálfur.
„Ef við tökum aldurshópinn yfir 50 ára þá
eru um 3% með forstigið en aðeins örfáir
fá síðan sjúkdóminn. Ein þeirra rannsókna
sem við erum að gera núna er að greina
forstig mergæxla úr blóðsýnum úr stóru
öldrunarrannsókn Hjartaverndar. Fyrstu
niðurstöður benda til þess að þetta hlutfall
forstigseinkenna sé hið sama hjá íslend-
ingum og annars staðar og vegna þess hve
ítarlega er búið að rannsaka þessa einstak-
linga sem hluta af stóru rannsókninnni,
gefst einstakt tækifæri til að meta ýmsa
áhættuþætti, fylgikvilla og horfur hjá
þessum einstaklingum borið saman við
einstaklinga án forstigsins. Þannig nota
ég forstigið sem módel til að skilja betur
mergæxli og þætti tengda því."
Mikiivægt að nýta sérstöðu okkar
Annar þáttur rannsókna Sigurðar Yngva
beinist að ættlægni blóðsjúkdóma og
hefur hann hafið samstarf við Islenska
erfðagreiningu. „Til þess að auka skilning
okkar á sjúkdómnum er mjög mikilvægt
að kortleggja arfgengi hans. Líkurnar á
því að afkomandi í fyrsta lið fái sjúkdóm-
inn ef hann hefur greinst í öðru foreldri
eru tvöfalt meiri en ella. Það er þó mikil-
vægt að leggja áherslu á að þar sem sjúk-
dómurinn er svo sjaldgæfur eru líkurnar
enn mjög litlar þó þær tvöfaldist. Þetta er
áhugavert út frá vísindalegu sjónarmiði
en ekki áhyggjuefni fyrir einstaklinga eða
ættingja þeirra."
Sigurður Yngvi segir ótrúlega mikil-
vægt starf unnið á vegum Hjartaverndar
og íslenskrar erfðagreiningar. „Rann-
sóknir þeirra eru ómetanlegar og líklega
er hvergi annars staðar til sambærilegur
banki heilsufarsupplýsinga og erfðafræði-
þekkingar. Hjá báðum þessum fyrirtækj-
um er verið að nýta sérstöðu íslands til
vísindarannsókna á frábærlega jákvæðan
og uppbyggilegan hátt. Það er ýmislegt
sem við getum ekki gert eins vel og aðrar
þjóðir vegna smæðarinnar og fámennisins
en þetta á sér líka ótvíræða kosti bæði
hvað varðar faraldsfræðilegar rannsóknir
og erfðafræðirannsóknir. Þarna er um
breiðara samstarf að ræða á sviði blóðsjúk-
dóma og gríðarlega spennandi að sökkva
sér í rannsóknir á erfðum þeirra."
Sigurður Yngvi segir að hann vonist
til að byggja upp rannsóknahóp á næstu
þremur árum sem muni festast í sessi sem
öflugt teymi á þessu sviði. „Forsendurnar
eru allar til staðar og það er nú einu sinni
þannig að við hverjar nýjar niðurstöður
kvikna fleiri áhugaverðar spurningar sem
spennandi er að leita svara við."
Er ráðstefna framundan?
Alhliða skipulagning ráðstefna og funda
Engjateigur 5 1105 Reykjavík | 585-3900 | congress@congress.is | www.congress.is
REYKJAVIK
308 LÆKNAblaðið 2013/99