Læknablaðið - 15.06.2013, Blaðsíða 41

UMFJÖLLUN O G GREINAR
íslensk stjórnvöld hétu því að byggja nýttfangelsi árið 1998. „Það er pínlegt að nefndin þurfi nú aftur að ítreka mikilvægi þess að standa við loforðið," segir Pétur Hauksson
geðlæknir.
nefndarinnar til íslenskra stjórnvalda þess
eðlis að eftir 10-20 ár verður hneykslast á
því hvernig þetta var látið viðgangast. Fáir
hneyksluðust á meðferð sakborninganna
í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu meðan
á því stóð á 8. áratug síðustu aldar. Af því
má draga nokkurn lærdóm."
Þrátt fyrir athugasemdir nefndarinnar
til stjórnvalda á Norðurlöndunum og í
Vestur-Evrópu hefur meginþungi starfs-
ins beinst að löndum þar sem vitað er að
pyndingar hafa viðgengist athugasemda-
laust um árabil. „Það hefur náðst mjög
mikill árangur í landi eins og Tyrklandi
þar sem pyndingar og mjög slæm með-
ferð í fangelsum þótti ekki tiltökumál
fyrir nokkrum árum. Á geðspítölum voru
raflækningar veittar þar án svæfinga eða
vöðvaslakandi lyfja þar til fyrir fáum
árum. Þetta hefur gerbreyst og yfirvöld
hafa bókstaflega snúið við blaðinu og tekið
athugasemdir nefndarinnar mjög alvar-
lega. Rússland er aftur á móti dæmi um
land þar sem yfirvöld hafa lítið gert með
athugasemdir nefndarinnar og virðast telja
sig yfir þær hafin, á sama tíma og vitað
er að í fangelsum þar í landi er með-
ferð fanga mjög ómannúðleg. Aðbúnaði
geðsjúkra í Rússlandi og öðrum Austur-
Evrópuríkjum er einnig mjög ábótavant
víða og stenst engan veginn kröfur um
mannúðlega meðferð."
Móttökur magna upp fyrra áfall
Þegar talið berst að meðferð flóttamanna
f ríkjum Evrópu segir Pétur dæmið snúast
að nokkru leyti við. „Þar er oft um að
ræða einstaklinga sem beittir hafa verið
ofsóknum, pyndingum og öðru harðræði í
heimalandi sínu og flúið til annars lands.
Þeir eru fangelsaðir, og ef móttökurnar
eru slæmar er það vel þekkt að þeir upp-
lifa það sem meira áfall en ofsóknirnar
heima fyrir. Til að átta sig á þessu þarf að
skilja hvað felst í áfallaröskun þar sem
svona síðbúið áfall getur kallað fram og
magnað áhrifin af fyrra áfalli. Það þarf
því að taka á móti flóttamönnum með vel
undirbúnum og sértækum hætti. Oft eru
þessir einstaklingar kallaðir ólöglegir inn-
flytjendur og meðhöndlaðir sem lögbrjótar
en hvorttveggja er í rauninni rangt þar
sem þeir eru yfirleitt hvorki ólöglegir né
innflytjendur."
Pétur segir að almennt þurfi að gæta
vel að því hvernig rætt er við hælisleitend-
ur. „Hælisleitendur verða stundum marg-
saga um einstök atriði í flótta sínum en
þetta er iðulega notað gegn þeim, og þeir
sagðir ótrúverðugir. Þetta er hinsvegar
mjög vel þekkt einkenni áfallaröskunar,
þar sem minningar eru brotakenndar og
einstaklingurinn á erfitt með að muna at-
burðarás og segja skipulega frá. Til að átta
sig á sannleiksgildi frásagnarinnar þarf
því bæði fagmennsku og skilning áður
en viðkomandi er hafnað á grundvelli
ótrúverðugleika."
LÆKNAblaðið 2013/99 313