Læknablaðið - 15.06.2013, Blaðsíða 32

UMFJÖLLUN O G GREINAR
hegðun annarra í eigin þágu. Ekki eru allir
þessu sammála og vilja flokka siðblindu
áfram sem geðröskun."
Eitt af því sem Ingólfur nefndi í erindi
sínu var að rannsóknir hafa sýnt að 20-
30% drengja sem greinast með einhverfu
eru með stærra höfuð en jafnaldrar þeirra.
„Þetta er talið stafa af því að hjá ung-
börnum með eðlilegan heilafrumuþroska á
sér stað ákveðin grisjun frumanna. Sumar
þeirra eyðast og hverfa um leið og hinar
þroskast og tengjast saman. Hjá ákveðnum
hópi einhverfra drengja virðist sem allar
taugafrumurnar þroskist en ákveðinn hluti
þeirra tengist ekki hinum og veldur þar
með röskun á eðlilegri tengingu þeirra.
Þetta skýrir höfuðstærðina."
Erfðir eru sterkur þáttur
Arfgengi einhverfurófsraskana hefur verið
talsvert rannsakað, meðal annars af vís-
indamönnum íslenskrar erfðagreiningar.
„Rannsóknir á systkinum og tvíburum
hafa sýnt fram á arfgengi einhverfurófs-
raskana. Líkurnar á að systkini greinist
með einhverfurófsröskun eru 5-10% og ef
eineggja tvíburi greinist þá eru líkurnar
80-90% á að hinn tvíburinn greinist líka.
Þetta er miklu hærra en í samfélaginu í
heild þar sem um 1% mannfjöldans er á
einhverfurófinu. Ef við yfirfærum þetta á
fjölda fæddra barna á íslandi árlega þá eru
um 40-50 börn á ári sem fæðast með ein-
hverfurófsröskun.
Það kemur líka yfirleitt í ljós þegar farið
er að ræða við foreldra einhverfra barna að
þeir hafa sögu um einkenni einhverfu, eða
kvíða- og/eða árátturöskun sem styður
ótvírætt við kenningar um arfgengið."
Einhverfa er ekki ástand sem eldist af
einstaklingum þó vægari einkenni ein-
hverfurófsröskunar geti dvínað eða breyst
þegar kemur fram á fullorðinsár. „Þetta
er þó fremur sjaldgæft og oftast er þetta
ástand sem varir alla ævi einstaklingsins.
Helgelandssykehuset HF er et helseforetak i Norge som bestár av
sykehusenheter i Mo i Rana, Mosjoen og Sandnessjpen med hovedkontor i
Mo i Rana. Gjennom pasientfokus og samhandling skal helseforetaket sikre
et trygt og framtidsrettet tjenestetilbud basertpa kvalitet, trygghet og
respekt.
Psykiatrisk senter, Mosjöen
Overleger
• Overlege i voksenpsykiatri, NR.id.nr. 11730.
• Overlege i barne- og ungdomspsykiatri, NR.id.nr. 8605.
Arbeidsoppgaver:
• Diagnostiske vurderinger og utredninger for tilrettelegging av
behandlingstiltak
• Individuell terapi og gruppeterapi
• Tverrfaglig samarbeid internt og med váre samarbeidspartnere
• Bidra faglig gjennom veiledning, undervisning og teamarbeid
Nærmere opplysninger om stillingen fás hos avdelingsoverlege
VOP Guri Hoff Hansen, tlf. +47 75 11 24 12/+47 951 32 201
eller avdelingssjef psykiatrisk senter Bprge Nordás,
tlf. + 47 75 11 24 00/+ 47 481 28 494.
Spknadsfrist: 20. juni 2013 °
Fullstendige annonsetekster, samt lenke til elektronisk
spknadsskjema finnes pá www.hsyk.no/jobb
Vi pnsker ikke kontakt med annonseselgere!
HELGELANDSSYKEHUSET
HELGELAANTEN SKIEMTJE-GÁETIE
• • •
304 LÆKNAblaíið 2013/99
Sumar rannsóknir hafa þó sýnt fram á að
vægari einkenni geta breyst með aldrinum
en hafa ber í huga að um helmingur þeirra
sem greinast með einhverfurófsröskun
greinast einnig með þroskahömlun sem
takmarkar mjög breytingar til batnaðar.
Einstaklingar með Asperger-heilkenni eru
ekki greindarskertir og þeim gengur yfir-
leitt betur að aðlagast samfélaginu þrátt
fyrir röskun sína."
Sérgáfur á ýmsum sviðum
Oft er bent á að einhverfir einstaklingar
hafi einhverja sérgáfu. Ingólfur segir að
vissulega sé það rétt og sýnt hafi verið
fram á líffræðilegar orsakir. „Oftast er
þetta hæfileiki til að muna alls kyns tölur
og staðreyndir. Ályktunarhæfni einhverfra
einstaklinga er oft skert og því er þeim í
rauninni lítið gagn að þessum hæfileikum.
Þessir einstaklingar koma yfirleitt ekki vel
út á greindarprófum og aðlögunarfærni,
en hafa þessa miklu færni á mjög þröngu
sviði. Rannsóknir hafa sýnt að hjá þessum
einstaklingum eru tiltekin svæði í heil-
anum mun meira tengd innbyrðis en hjá
venjulegum einstaklingi. Á hinn bóginn
eru þessir einstaklingar með skertar teng-
ingar á milli annarra svæða sem stjórna
ályktunarhæfni og félagslegri færni. "
Ingólfur nefnir sem dæmi rannsóknir
á heila eins þekktasta einstaklings úr
hópi einhverfra, Kim Peek, sem var fyrir-
mynd aðalpersónu myndarinnar Rain
Man og síðar gerði BBC heimildarmynd
um Peek. „Hann er mjög einhverfur og
með mikla sérgáfu þar sem hann man öll
póstnúmer í fylkjum Bandaríkjanna og
getur lesið báðar síður í opinni bók sam-
tímis. Rannsóknir á heila hans leiddu í
ljós að hægra og vinstra heilahvel hans
eru algjörlega ótengd og því getur hann
notað þau samtímis til að skrá og skanna
alls kyns upplýsingar. Hann er hinsvegar
af sömu ástæðum algjörlega ófær um að
draga ályktanir af þeim upplýsingum sem
heili hans geymir og hann getur ekki séð
um sig sjálfur eða átt samskipti við annað
fólk."
i