Læknablaðið - 15.06.2013, Blaðsíða 19

RANNSÓKN
Æxli fundin fyrir tih iljun, dreifing
eftirtímabilum
Tímabil
Mynd 2: Stöplaritið sýnir dreifingu tilviljunarkennds fundar á æxlinu innan þessara
þriggja tímabila.
gammahnífsgeislun. Því er greining þessa sjúkdóms oftar klínísk
en vefjafræðileg og getur það haft áhrif á nýgengi.
Tafla II sýnir að fundist hafa hlutfallslega færri stór og risastór
æxli við greiningu en áður. Samanburður við rannsókn frá Dan-
mörku sýnir að hér eru greind ívið færri smá æxli, töluvert fleiri
stór og meðalstór en mun minna af risastórum æxlum.810Tíðni til-
viljunarkenndrar greiningar er 10% sem er svipað og sýnt hefur
verið fram á annars staðar. Til að mynda sýndi álíka stór rannsókn
á 120 einstaklingum að 12% æxla hafi fundist fyrir tilviljun.12 Við
greiningu var heyrnarskerðing aðalkvörtun hjá 69% einstaklinga.
Þetta er í samræmi við aðrar rannsóknir þar sem heyrnarskerðing
er aðalumkvörtunarefni sjúklinga í allt að 60-75% tilvika og við
nánari uppvinnslu hefur verið sýnt fram á heyrnardeyfu í allt að
90-95% sjúklinga. 13'14'15
Hlutfall heyrnarmissis eftir skurðaðgerð er 69% í þessari rann-
sókn. Þessi tala gæti verið hærri þar sem ekki er vitað í 8 tilfellum
hvernig aðgerð var framkvæmd en aðgerðartækni er afgerandi
hvað varðar varðveislu heyrnar eftir aðgerð. Aðrar rannsóknir
hafa sýnt hærra hlutfall heyrnarskerðingar, ein þeirra sýndi heyrn-
armissi á aðgerðareyra í 85,6% tilfella.16 Óafturkræf andlitslömun á
sér stað í 44% tilfella en aðrar rannsóknir hafa sýnt hlutfall frá 20%
til 46%!7'18 Er þá miðað við stig III (House-Brackmann skalinn19)
eða lægra en í þessari rannsókn var um augljósa andlitslömun að
ræða (> stig II). I þessari rannsókn lá ekki fyrir hlutfall þessara
fylgikvilla eftir gammahnífsgeislun en nýlegar rannsóknir hafa
sýnt varðveislu heyrnar í 50-89% tilfella (Gardner-Robertson I-III)
og virkni andlitstaugar í 96-99% tilfella (House-Brackmann I-II)!3
Yfir lengri tíma virðist þetta hlutfall hins vegar lækka en rannsókn
á 216 einstaklingum sýndi 71% varðveislu heyrnar innan þriggja
ára en eftir 10 ár var hlutfallið 44%!'
Tafla II: Taflan sýnir breytingu á stærð æxla innan tímabilanna þriggja.
Tímabil 1979-1988 1989-1998 1999-2009
n(%) n (%) n (%)
Smá (1-10 mm) 3 (37,5) 5 (26,3) 17(31,5)
Meðalstór (11-25 mm) 1 (12,5) 5 (26,3) 25 (46,3)
Stór (26-40 mm) 3 (37,5) 8 (42,1) 12 (22,2)
Risastór (>40 mm) 1 (12,5) 1 (5,3) 0(0)
Hlutfall stækkandi æxla við eftirlit er svipað og í öðrum rann-
sóknum með álíka lengd eftirfylgni. Þess má geta að í okkar rann-
sókn skorti upplýsingar í niðurstöðum myndgreiningarrannsókna
um það hvort æxlin voru takmörkuð við eða vaxin út fyrir innri
hlustargang. Rannsókn frá Danmörku þar sem meðaleftirfylgni
var 3,6 ár, sýndi stækkun 28,9% æxla sem voru vaxin út fyrir innri
hlustargang og 17% æxla sem voru takmörkuð við innri hlustar-
gang.20 Önnur rannsókn þar sem sjúklingum var fylgt eftir í 2,6 ár
sýnir vöxt í 21% tilfella.21 Hærra hlutfall kemur fram í fjölgreining-
arrannsókn þar sem 43% æxla uxu á 3,2 árum að meðaltali.22 Ekki
er vitað hversu margir af þeim sem fóru í aðgerð eða gammahnífs-
geislun voru í upphafi í eftirliti, svo að hlutfall stækkaðra æxla
gæti verið hærra. í 22% tilfella varð marktæk minnkun á æxlinu
en orsök þess má að hluta rekja til blæðinga í æxlinu á fyrri mynd-
greiningum sem síðan hafa dregist saman. Aðrar rannsóknir hafa
sýnt að eftirlit leiðir í ljós að um 10% æxla minnki.2a2U2
Ályktun
Nýgengi heyrnartaugaslíðursæxla á íslandi er svipað og á Norð-
urlöndunum. Tilfellum fer fjölgandi og fleiri æxli greinast fyrir
tilviljun. Þetta má að mörgu leyti skýra með aukinni notkun á
tölvusneiðmynda- og segulómtækni. Ef æxli eru smá er eftir-
lit raunhæfur kostur þar sem lágt hlutfall æxla stækkar innan
nokkurra ára. Stærri æxli voru meðhöndluð með aðgerð en yfir
helmingur aðgerðarsjúklinga missir heyrn eftir aðgerð. Því hefur
gammahnífsgeislun reynst raunhæft úrræði við meðhöndlun
þessara stærri æxla þar sem tíðni fylgikvilla er mun lægri.
Þakkarorð
Þakkir fyrir þennan hluta rannsóknarinnar fá Halldór Baldurs-
son hjá Sjúkratryggingum Islands fyrir að taka saman lista yfir
þá einstaklinga sem farið hafa í meðferð erlendis, Ingvar Hákon
Ólafsson, Sigurður Stefánsson og Ingibjörg Hjálmarsdóttir fyrir
öflun upplýsinga um þýðið og Krisján Óli Jónsson fyrir tölfræðiúr-
vinnslu.
LÆKNAblaðið 2013/99 291