Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2006, Síða 262

HAL FOSTER
un sé hnökrótt og mótsagnakennd (hann ýjar að hugmyndinni um
„ósamstundun“ [„the nonsynchronous11] sem Ernst Bloch þróaði), þá
verður hún engu að síður í írásögn hans að framrás. Ef til vill gat Biirger
ekki litið á þetta öðrmhsi þegar horft er til þess hversu strangan skilning
hann leggur í hina marxíska tengingu milli viðfangs og skilnings. En
þessar eftirhreytur þróunarhyggju hafa vandkvæði í för með sér.
Marx setur fram þessa forsendu um tenginguna í texta sem Burger
vitnar í en ræðir ekki, í formálanum að Grundrisse (1858), uppkasti sem
síðar varð að Das Kapital (1. bindi, 1867). A einum stað í þessum lauslegu
athugasemdum verður það Marx til umhugsunar að ákveðin grundvallar-
atriði í skilningi hans - ekki aðeins r'innugildiskermingin heldur söguleg
dýnamík stéttabaráttunnar - hefðu ekki getað verið færð í orð fyrr en á
hans dögum, á tímum þróaðrar borgarastéttar.
Borgaralegt samfélag er þróaðasta og flóknasta framleiðslu-
skipulagið í sögunni. Skilningur á þeim hugk\-íum sem sýna
hvernig tengsl þess og uppbygging er gefur þannig innsýn í
uppbyggingu og framleiðsluafstæður í öllum þeim félagsform-
um sem hafa nú liðið undir lok en úr rústum og þáttum hverra
spratt hið borgaralega samfélag, og minnstu blæbrigði þeirra
hafa fengið afdráttarlaust gildi innan þess, o.s.frv. Líffæraffæði
mannsins geymir lykilinn að líffærafræði apans. Hins vegar
geta menn aðeins skilið vísbendingar um æðri þróun rneðal
lægri dýrategunda þegar þeir þekkja þá æðri þróun. Hagfræði
borgaralegs samfélags geíur okkur því lykilinn að hagfi'æði
fornra samfélaga, o.s.frv.14
Þessi líking milli þróunar félagshagfræði og líffærafræðilegrar þróunar
segir margt. Hún er notuð hér til að lýsa því hvernig þróunin ber í sér
endurtekin einkenni forfeðranna, og er ekki valin af slysni eða handahófi.
Hún er hluti af hugmyndafræði þess tíma sem Marx lifði og birtist því
næsta eðlilega í texta hans. Og í því eru vandkvæðin fólgin vegna þess að
það að heimfæra líffræðilega þróun upp á sögulega þróun er að náttúru-
(Duchamp, „The Green Box“ [1934], í Tbe Essential Writings of Marcel Duchamp,
ritstj. Michel Sanouillet og Elmer Peterson, London: Thames & Hudson, 1975, bls.
32). Sjá einnig 4. kafla um þetta atriði [hér vísar Foster til kaflans „The Art of Cyn-
ical Reason“ í The Retimi ofthe Real, bls. 99-124].
14 Karl Marx, Grundrisse, þýð. Martin Nicolaus, New York: Mintage Books, 1973, bls.
105.
260