Þjóðlíf - 01.09.1987, Blaðsíða 20

ERLENT
átökum innan sænska alþýöusambandsins og
flokks krata og milli þessara voldugu aöila.
Hafa fréttamenn kallað þetta rósastríð með
tilvísun til tákns sósíaldemókrata og innan-
landsstyrjaldarinnar í Englandi á 15. öld.
Hafa þar opinberlega verið aðalleikarar þeir
Kjeld Olof Feldt fjármálaráðherra og Stig
Malm formaður alþýðusambandsins. Sjálfir
vilja þeir þó gera lítið úr ágreiningnum og
segja hann fyrst og fremst blaðatilbúning.
í haust eru lausir samningar á hinum al-
menna vinnumarkaði og má reikna með
nokkuð hörðum átökum (á sænskan mæli-
kvarða). Stig Malm hefur lýst því yfir að
alþýðusambandinu þyki óþolandi að horfa
upp á kampavínsærða fjármálahvolpa þéna
stórfé á kauphallarbraski á sama tíma og
sænskir verkamenn sætti sig við kjarastöðn-
un. (Raunar notuðu sósíaldemókratar
ímynd eins slíks „fjármálahvolps" sér til
framdráttar í síðustu kosningabaráttu. Var
víða birt mynd af vel snyrtum ungum manni
sitjandi í opnum sportbíl með kynhreinan
dalmatianhund sér við hlið og sagðist sá
kjósa sósíaldemókrata því hann vildi fá röð
og reglu á sænskt hagkerfi.) Fjármálaráð-
herrann hefur talað um að menn verði að
halda aftur af sér við komandi samninga og
imprað á þriggja til fjögurra prósenta launa-
hækkun. Jafnframt hefur hann tekið illa í
allar kröfur um nýjar eða hertar álögur á
fyrirtæki. Og hagfræðingar alþýðusam-
bandsins hafa talað um 5% launahækkun.
Allverulega hærri kröfur heyrast frá hin-
um almenna félagsmanni og einn þeirra er
hvað harðast gagnrýndi síðustu samninga og
stóð fyrir svokallaðri Dalauppreisn í því
sambandi, hefur lýst því yfir að 15-20%
hækkun lægstu launa sé eðlileg krafa. Hann
hefur haft frumkvæði að skipulagningu and-
stöðu gegn alþýðusambandsforustunni og
segir sjálfur að nú verði uppreisnin ekki
takmörkuð við Dalina heldur verði ríkisupp-
reisn. Fáir reikna þó með að hann hafi
árangur sem erfiði m.a. sökum þess að
sænska alþýðusambandið er ákaflega ólýð-
ræðisleg hreyfing og almennum meðlimum
reynist erfitt að hafa þar áhrif á gang mála.
Þannig tíðkast t.a.m. ekki almennar
atkvæðagreiðslur um samninga eða verk-
fallsaðgerðir. Hvorttveggja er ákveðið af
stjórn alþýðusambandsins og fulltrúaráðum.
Takist þeim Dalamönnum á hinn bóginn að
safna að sér verulegu fylgi neyðast alþýðu-
sambandið og flok kur sósíaldemókrata þó til
að taka visst tillit til þeirra skoðana. Hvort sú
tillitssemi birtist svo í formi launahækkana er
annað mál. Hún gæti einnig birst þannig að
stjórnvöld þvinguðu fyrirtæki til að nota
hluta ágóða síns til einhverra þeirra aðgerða
er almennt teldust til bóta fýrir samfélagið án
þess þó að íþyngja verulega. Sem dæmi má
nefna að fyrir um ári voru sænskir stór-
bankar meira eða minna þvingaðir til að
leggja fram hluta ágóða síns til rannsóknar-
starfsemi. Virðist ljóst að þeir hafi staðið
frammi fyrir því vali að annaðhvort gera svo
eða lagður yrði á þá nýr skattur. Eitthvað
svipað gæti hugsanlega orðið lausnin í haust
ef óánægja reynist veruleg. Alls ekki er þó
víst að svo sé. Skoðanakannanir benda til
stöðugs fylgis sósíaldemókrata og almennrar
ánægju með þróun fjármála landsins. Gífur-
leg aukning einkaneyslu bendir einnig til
þess að tiltölulega stór hluti þjóðarinnar
njóti góðærisins.
• Ingólfur V. Gíslason/Lundi
Skipholti 50c S: 688150