Þjóðlíf - 01.09.1987, Blaðsíða 26

ERLENT
Konur hjá NATO
Vi ð viljum aukin samskipti austurs og vesturs
í BORGINNI Briissell höfuðborg Belgíu, er
að finna allan þann sjarma sem gamla
Evrópa býr yfir. Gömul hús sem minna á
veldi handverksmanna. Steinlögð stræti sem
enduróma af niði aldanna, kirkjur háar sem
bera vott um auð og veldi þessarar gömlu
iðnaðarborgar. Um strætin ganga Flæmingj-
ar og Vallónar og borgin hefur tekið á sig
svip heimsborgar. Spengilegir svertingjar
horfa dökkum augum á heim þeim fjarlægan
og Marokkókonur í síðum pilsum með
skuplur á höfði bera börn á handlegg og
hverfa inn í hús sín undan augum vegfar-
enda. En - ég er ekki hingað komin til að
horfa á mannlífið, ekki einu sinni til að dást
að undurfögrum knipplingum, sem þúsundir
belgískra kvenna sitja við að skapa með
hröðum handtökum sínum. Nei það er hroll-
kaldur veruleikinn, sjálft hernaðarbandalag-
ið NATO sem ég ásamt hópi kvenna ætla að
heimsækja.
Aldrei hefði mig órað fyrir því, að ég ætti
eftir að ganga inn í aðalstöðvar NATO. Fyrir
nokkrum árum hefði það einfaldlega ekki
komið til greina. Pá var sú stefna uppi meðal
þeirra sem andæfðu hernaðarbrölti og
hernaðarhyggju að þvo hendur sínar af
minnstu samskiptum við risann sjálfan, og
helst að vita sem minnst um innviði hans, tól
og tæki. En tímarnir hafa breyst. Meðan
gengnar voru göngur og hrópað hátt gegn
her og hernaðarbandalögum, hlóðust vopnin
upp, nýjar og nýjar kynslóðir gjöreyðingar-
vopna urðu til í rannsóknarstofum og verk-
smiðjum. Hernaðarnetið bætti við sig
hverjum möskvanum á fætur öðrum og
reyrðist þéttar og þéttar utan um okkur.
Skyndilega vaknaði Evrópa við vondan
draum. Hvert stefnir? Hverskonar brjálæði
er þetta? Á að eyða miljörðum á milljarða
ofan í vopn sem aldrei má nota? Eru ekki til
aðrar leiðir, leiðir friðar og bættra samskipta
milli þjóða? Og bylgjan reis. Öldum hennar
er enn að skola á land.
EKKI NÓG AÐ GANGA OG HRÓPA. Tvær
smáar öldur en býsna kraftmiklar hafa valið
sér leiðir, sem kannski eru afleiðingar bar-
áttu undanfarinna ára. Menn sáu að það var
ekki nóg að ganga og hrópa, ekki nóg að
beita atkvæði sínu í kosningum. Það voru og
eru ekki stjórnmálamennirnir sem taka
ákvarðanir um vígbúnaðinn, þeir standa
oftast frammi fyrir gerðum hlut og verða að
samþykkja, eigi stjórnkerfið og herinn ekki
að verða að athlægi.
Hópur sem kallar sig The Oxford Research
Group tók sér fyrir hendur að finna alla þá
sem taka ákvarðanir um þróun vígbúnaðar.
Mánuðum saman fetuðu þau sig um völ-
undarhús þjóðþinga, rannsóknarstofnana,
hernaðarvélarinnar og hernaðarbandalags-
ins NATO. Niðurstaðan varð þessi: Það eru
800 manns sem taka allar mikilvægar
ákvarðanir sem varða tilraunir, framleiðslu
og staðsetningu kjarnorkuvopna og móta
þar með hernaðarstefnu vestursins. 800
manns, þar af fjórar konur. Hvert er þá næsta
skrefið? Jú, að tala við þessa menn. Að reyna
að hafa áhrif á þá. Að sýna þeim að almenn-
• Höfuðstöðvar Nato í Briissel
ingur í löndum þeirra er ósáttur við gjörðir
þeirra. Að þeir hafa ekki leyfi til að leika sér
að fjöreggi heimsins, blindaðir af óvinai-
myndum, reiknilíkönum og tæknidýrkun.
Annar hópur kallar sig Women for a
meaningful Summit. Hann var myndaður
fyrir fund þeirra Reagans og Gorbatsjofs 1
Genf fyrir tveimur árum og samanstendur af
málsmetandi konum frá ýmsum löndum,
konum sem vildu koma á framfæri áskorun
til leiðtoganna um að semja um afvopnun.
Hluti hópsins kom til Reykjavíkur sl. haust
til að minna þá leiðtogana enn á kröfur
heimsins kvenna um að snúið verði af vegi
gjöreyðingar, inn á Iífvænlegri brautir, en
þeir telagar voru svo vel varðir að ekki var
hægt að komast nálægt þeim.
Næsta skrefið var það að samvinna tókst
milli þessara tveggja hópa um að fara í heim-
sókn, til NATO í Brússel, í þeim tilgangi að
fá þar svör við nokkrum vel völdum spurn-
ingum og einnig, til að koma sjónarmiðum
kvenna á framfæri við sendiherra þeirra ríkja
sem þar sitja.
KONUR SAFNAST SAMAN. Því var það að
sunnudaginn 31. maí, söfnuðust um 30
konur saman í kvennahúsinu í Brússel, til að
undirbúa heimsóknina næsta dag. Að sjálf'
sögðu komu allar vel undirbúnar, með
spurningar sem snertu þeirra heimalönd og
vel lesnar um starfsemi hernaðarbandalagS'
ins, uppbyggingu þess og ákvarðanatökur.
Þarna var mætt Margaríta Papandreou
forsætisráðherrafrú Grikklands, sem hefur
ákveðin verkefni með höndum á vegum
stjórnar sinnar og hefur mjög beitt sér 1
friðarmálum. Frá Bandaríkjunum komu þ#r
Cora Weiss sem einnig er vel þekkt í röðum
friðarsinna og Randy Forsberg sem er meða
virtustu sérfræðinga um vígbúnaðarmál- P*1
má nefna Lydiu Schmit frá Luxemborg sem
situr á Evrópuþinginu og er varaformaður
alþjóðasambands jafnaðarmanna. Þingkom
ur frá Gríkklandi, Ítalíu, Belgíu og Holland1
(margar þeirra kosnar á Evrópuþingið), au '
kvenna sem starfað hafa árum og jafnve
áratugum saman að friðarmálum, eins og
Kay MacPherson frá Kanada sem nú er ot<
in kona öldruð.
Verkefni sunnudagsins var að semj*1
spurningar sem hópurinn ætlaði að legðjj
fyrir alla sendiherrana. Eftir umræður va
niðurstaðan sú að leggja áherslu á eftirfar
andi atriði:
• Að lýsa yfir stuðningi við samninga u
að allar langdrægar og meðaldrægar e ^
flaugar verði fjarlægðar úr Evrópu og
leggja mikla áherslu á að það verði sam
Einnig að spyrja um leið, hvort bu
megi við aukningu hefðbundins vl£
búnaðar í kjölfar samninga. .
• Eru uppi áform um framleiðslu og sta
setningu nifteindasprengja? ^
• Hvernig er unnið að því innan NATO a
leysa hernaðarblokkirnar upp?
26