Þjóðlíf - 01.09.1987, Qupperneq 35

FRÉTTAVIÐTALIÐ
Dregið verði úr fram-
kvæmdum hersins
Steingrímur Hermannsson utanríkisrádherra
hefur sambúð íslands og Bandaríkj-
anna kólnaö upp á síökastið? Er aukinn víg-
búnaöur á Norðurslóðum vaxandi ógnun við
öryggishagsmuni íslands? Má búast við að
tekin verði ákveðnari skref í utanríkismálum
af okkar hálfu í framtíðinni en verið hefur?
Þjóðlíf ræddi þessi mál og önnur við hinn
nýja utanríkisráðherra, Steingrím Her-
mannsson, og um áherslur hans í þessum
viðkvæma málaflokki.
- Fylgir nýja ríkisstjórnin á einhvern hátt
breyttri stefnu í utanríkismálum frá því sem
verið hefur undanfarin ár?
„Nei, í öllum meginatriðum er ekki um
stefnubreytingu að ræða þó að nýjar áherslur
kunni að fylgja mannabreytingunum. Rikis-
stjórnin fylgir þeirri grundvallarstefnu að
starfa innan samtaka Sameinuðu þjóðanna,
tneð Norðurlöndunum og í Atlantshafs-
bandalaginu. Þar er ekki um neina breytingu
að ræða.“
-Eru einhvermálþérsérstaklega hugleikin
Sem utanríkisráðherra?
„Já, ég tel t.d. mjög mikilvægt að sam-
komulag varð um að flytja utanríkisviðskipt-
'n úr viðskiptaráðuneytinu undir utanríkis-
ráðuneytið og nýta þar með betur þá að-
stöðu sem utanríkisþjónustan veitir. Pessi
breyting var hafin fyrir nokkru þegar ákveð-
'ö var að setja viðskiptafulltrúa í sendiráð
eríendis og koma á fót Útflutningsráði ís-
lands. Nú verða tengsl þessarar starfsemi og
ntanríkisþjónustunnar miklu nánari og undir
e|nn hatt sett. Undanfarið hefur verið lögð
vinna í að skipuleggja þessi mál og við höfum
hugsað okkur að aðlögunartíminn verði til
áramóta."
- Ef við víkjum að öryggismálunum þá vil
e8 rifja upp að í ályktun flokksþings Fram-
s°knarflokksins frá nóvember sl. segir m.a.
að það hafi skortáþað við framkvœmd varn-
Ursamningsins að haldið hafi verið á málum
af nœgilegri festu og í samrœmi við öryggis-
lagsmuni íslands. Ennfremur að starfsemi
(‘r> hernaðarframkvœmdum á vegum varnar-
‘ósins verði að engu leyti aukin frá því sem
eyft hefur verið. Ætlar þú að taka öðruvísi á
Pessum málum en forveri þinn í embœttinu og
Mnframt ekki heimila frekari hernaðarfram-
KVcemdir?
að
Fyrst vil ég segja að ég hef ekki í hyggju
Segja varnarsamningnum upp og ég vil
ekki segja að haldið hafi verið á þessum mál-
um á óeðlilegan máta. Ég tel hins vegar óhjá-
kvæmilegt að samræma betur framkvæmdir
á vegum varnarliðsins og framkvæmdir
innanlands. í dag ríkir alltof mikil þensla í
þjóðarbúskapnum og framkvæmdir á vegum
varnarliðsins auka á þetta. Framkvæmdir á
vegum varnarliðsins geta ekki átt sér stað
óháð því sem er að gerast almennt innan-
lands. Áður en ég tók við sem utanríkisráð-
herra var að mestu leyti búið að veita þær
heimildir sem varnarliðið hefur til fram-
kvæmda nú og við það mun ekkert verða
aukið. Ef eitthvað er, þá mun frekar verða
dregið úr þessum framkvæmdum með tilliti
til þeirrar miklu þenslu sem er í landinu.
Ég hef lagt á það ríka áherslu í gegnum
árin að við íslendingar sýnum sjálfstæða af-
stöðu í öllum utanríkismálum og innan
Atlantshafsbandalagsins. Ég fagna því að
sérfróðir menn á okkar vegum hafa hafið
störf í tengslum við Atlantshafsbandalagið
en ég held að slík starfsemi þurfi ekki síður
að vera á pólitíska sviðinu en því hernaðar-
lega. Við eigum að beita okkar atkvæði inn-
an Atlantshafsbandalagsins til að þoka mál-
um í þá átt sem við viljum sem þjóð. Ég er
ákafur stuðningsmaður afvopnunar og ég
hefði gjarnan viljað að við hefðum verið
fyrstir til að kveða upp úr um afstöðuna til
tillagna Sovétríkjanna í þeim efnum.“
-Hefur verið farið fram á að fá að auka
hernaðarframkvœmdir?
„Nei, það hefur ekki verið gert og þær
framkvæmdir sem ráðgerðar eru á næstunni
hafa allar áður verið heimilaðar þannig að
það er ekkert nýtt á ferðinni.“
-En hefur verið ákveðið að hœgja á eða
stöðva einhverjar framkvæmdir eins og þú
nefndir áðan að vœri œskilegt?
„Nei, en það eru fyrirhugaðir fundir um
þessi mál og samningar við verktaka verða í
október. Ég er að fá upplýsingar um fram-
kvæmdir í smáatriðum og er að kynna mér
þær. Ekki verður um neina aukningu að
ræða, frekar verður dregið úr framkvæmd-
um.
-Það er því Ijóst að þó það hafi lengi verið
meginstefna Framsóknarflokksins að hér
verði ekki her á friðartímum þá hafa skilyrði
ekki breyst svo að sú stefna komist í fram-
kvæmd á nœstunni?
„Nei, því miður og svo hefur verið nokkuð
lengi. En það mikilvægasta í þessu máli er að
menn binda vonir við að samkomulag náist á
milli stórveldanna í Genf fyrir áramót um
útrýmingu meðaldrægra og skammdrægra
eldflauga. Og ég er þeirrar skoðunar að við
eigum ekkert að gera sem truflar þá viðleitni.
Ef við t.d. segðum upp varnarsamningnum
núna þá mundi það hafa mikil áhrif á jafn-
vægið á milli stórveldanna. Við eigum því að
halda okkur á mottunni eins og er en meta
þó þessi mál öll eins sjálfstætt og okkur er
unnt.“
-Hefur hugsanleg breyting á flotastefnu
Bandaríkjanna sérstök áhrif á hagsmuni ís-
lendinga að þínu mati?
„Það eru mjög skiptar skoðanir um það
hvort breytt flotastefna hefur í för með sér
aukna hættu fyrir ísland. Greinilega kom
fram á ráðstefnunni í Hveragerði að ísland
er nú í miðju þessu belti vegna þess að
varnarlínan yfir Atlantshafið liggur um ís-
land. Sumir halda því fram að ef varnarlínan
verður færð norður í Barentshaf þá muni það
taka þrýstinginn af íslandi. Ég er ekki
hernaðarsérfræðingur og treysti mér ekki til
að meta þetta en mér sýnist þó ekki vera
mikill munur á þessu tvennu. Ég tel heldur
ekki að þær framkvæmdir sem nú standa yfir
hér á landi tengist þessum hugmyndum.
Þess má líka geta að radarstöðvarnar hér á
landi verða allar fjórar undir íslenskri stjórn
sem ég tel mjög þýðingarmikið. Og þær
verða mjög mikilvægar fyrir öryggi, bæði eig-
in siglingar og flugið.“
-Nú erþað eittmeginatriði varnarsamkomu-
lagsins við Bandaríkin að haftsé fulltsamráð
við íslenskstjórnvöld um fyrirkomulag varna
landsins. Er það fullnægjandi núna?
35