Þjóðlíf - 01.02.1989, Síða 70

UPPELDISMÁL
Dagheimili og leikskólar á öllu landinu 1981 og 1987
Fjöldi barna á Fjöldi barna á
Ieikskólum dagheimilum
0-3ja 3ja-5 Fjöldi 0-2ja 3ja-5 Fjöldi
ára ára alls ára ára alls
•j. fj. fj. fj. <j. fj-
% % % %
1981 Sveitarfélög 503 4.805 5.308 532 950 1.482
Sjúkrahús .. 8 72 80 120 296 416
Aðrir 6 56 62 23 59 82
Samtals: . 517 4.933 5.450 675 1.305 1.980
hlutfall af aldursflokki 1987 3,9 40,8 5,1 10,8
Sveitarfélög 770 6.691 7.461 546 1.362 1.908
Sjúkrahús .. 36 36 158 381 539
Aðrir 29 102 131 19 89 108
Samtals: . 799 6.829 7.628 723 1.832 2.555
hlutfall af aldursflokki: 6,7 53,6 6,0 14,4
Tafla þessi cr unnin úr upplýsingum Hagstofunnar.
Yfirlit yfir skiptingu niilli sveitarfélaga árið 1986 er að finna í Hagtíðindum, fcbrúarhcfti 1988.
stórlega um að börn hér áður fyrr hafi upp til
hópa fengið hið æskilegasta uppeldi. Fengu
þau öll þá hvatningu og örvun sem gagnaðist
best til sjálfstrausts, þroska og til þess að
nýta hæfileika sína til hins ýtrasta?
Tregða íslenskra ráðamanna gegn upp-
byggingu dagvistarheimila minnir urn margt
á ríkjandi viðhorf á Alþingi fyrir rúmri öld,
þegar fyrir lá bænaskrá um almennan skóla
fyrir börn í Reykjavík. I tvígang, sitt hvoru
megin við miðja 19. öldina var málið fellt.
Andstaðan byggðist annars vegar á því að
ríkasta bæjarfélag á íslandi taldi sig ekki hafa
fjárhagslegt bolmagn til þess að stofna og
reka barnaskóla fyrir þau 160 börn á aldrin-
um 7 til 14 ára sem voru á manntalsskrá. Hin
ástæðan var ánægja þingmanna með heima-
kennslu eins og hún hafði verið um langt
árabil. Einn þingmanna orðaði skoðun sína
þannig: „Það getur vel verið haft fyrir satt að
barnaskólar séu sá grunnur sem öll menntun
hvílir á í útlöndum, en á Islandi er og verður
þetta öðruvísi. Pað er engum blöðum um
það að fletta, að hið íslenska heimili er betri
barnaskóli en hinir stóru barnaskólar í út-
landinu og enginn vafi leikur á því að hin
íslenska alþýða er betur upplýst en hin út-
lenska allavega í trúarlegum efnurn". Fanný
Jónsdóttir, yfirmaður fagdeildar Dagvistar
barna í Reykjavík vakti athygli á þessu rúm-
lega aldargamla viðhorfi til menntunar
barna í merku erindi sem hún flutti á ráð-
stefnu Fóstrufélags íslands sl. vor.
Ekki þarf að búast við því að stjórnmála-
nienn nútímans taki upp merki þessa leið-
toga þjóðarinnar sem svo talaði árið 1853 og
krefjist þess að grunnskólinn verði lagður
niður. En þeir mættu margir hverjir tileinka
sér betur nútímaleg viðhorf uppeldis- og
kennslufræða og átta sig á mikilvægi þeirra
aðstæðna sem börn undir skólaaldri búa við.
Vonandi þarf ekki að bíða þess langt fram á
næstu öld, að sjálfsagt þyki að almannafé
tryggi öllum börnum rétt til veru í forskóla,
hvort sem nefnist dagheimili eða leikskóli.
Staðan nú
Árið 1987 var staðan á íslandi þannig, að
rúmlega 41% barna á aldrinum 0-5 ára átti
kost á dagvistarplássi, annað hvort á leik-
skóla eða dagheimili. Dagheimilispláss
(heils dags vistun) voru aðeins fyrir rúmlega
10 af hverjum 100 börnum í þessum aldurs-
hópi. Svo slök er staðan þrátt fyrir 10 ára
áætlun sem gerð var á vegum menntamála-
ráðuneytisins í kjölfar samkomulags ríkis-
stjórnarinnar við verkalýðshreyfinguna árið
1980. Samkomulagið og áætlunin fól í sér, að
dagvistarþörf væri fullnægt í árslok 1990.
Áætlunin gengur út frá tveimur mismunandi
forsendum um þörf á dagvistun sem sýnd er
með hlutfallstölum. Sú lægri virðist vera
fjarri raunveruleika dagsins í dag og spurn-
ing er hvort þörfin nú er ekki enn meiri en
hærri forsendan reiknaði með. Samkvæmt
henni var álitið að 64% barna á aldrinum 0-5
ára þurfi á dagvist að halda, þar af 29% heils
dags vistun. Það er því ljóst orðið, að ekki
verður staðið við áætlunina þar sem aðeins 2
ár eru eftir af umræddu tímabili.
Afturkippur virðist hafa orðið í uppbygg-
ingunni. Tölur fyrir árið 1988 liggja að vísu
ekki fyrir, en á árinu 1987 fjölgaði dagheimil-
isplássum aðeins um 0.7%. Það er mun
minna en á 5 ára tímabili þar á undan, en þá
varð aukningin samtals 28.1%. Á leikskólum
fjölgaði börnum um 34.7% milli áranna 1981
og 1986 en aðeins um 3.9% árið 1987.
Tregðan hjá Reykjavíkurborg síðustu 2 ár-
in var svo mikil að aðeins eitt dagvistarheim-
ili var opnað hvort ár. 89 börn komast á
hvort þeirra, en á biðlistum borgarinnar um
nýliðin áramót voru börnin 1986 talsins.
Verði uppbygging dagvistarheimila áfram
jafn hæg og fram til þessa er áratugabið á því
að öll börn geti notið forskólamenntunar.
Áform um að ri'kið dragi sig út úr uppbygg-.
ingunni gefur auk þess tilefni til svartsýni, en
samkvæmt gildandi lögum greiðir ríkissjóður
50% stofnkostnaðar. Hætti ríkið þátttöku
sinni, eins og gert er ráð fyrir í frumvarps-
drögum að verkaskiptingu ríkis og sveitarfé-
laga, óttast ég að sveitarfélög verði enn treg-
Fjöldi stöðugilda á dagvistarstofnunum barna á öllu landinu
___________________________1981-1986.
Starfsfólk
1981
1982
1983
1984
1985
1986
Úr Hagtíðindum, febrúar 1988
Fóstrustörf Önnur störf, fjöldi stöðu- gilda Fjöldi „heilsdags" bama á starfsmann í fóstrustarfi
Fóstm- störf samtals Starfsfólk í fóstrustörfum: Hlutfall fóstra af starfsfólki í fóstru- störfum, %
Fóstrur Starfsfólk með aðra uppeldis- menntun Ófaglært starfsfólk
Fjöldi stöðugilda
847,7 344,2 503,5 40,6 5,88
908,1 371,0 19,8 517,4 40,8 113,1 5,93
970,2 359,5 41,4 569,4 37,1 191,2 5,68
1034,6 381,7 45,7 607,2 36,9 159,9 5,70
1105,8 396,7 42,7 666,4 35,9 160,2 5,70
1214,8 423,1 53,3 738,4 34,8 163,0 5,53
70