Frjáls verslun - 01.05.2012, Side 101

FRJÁLS VERSLUN 5. TBL. 2012 101
Norðmenn deila um
árangur kynjakvótans
Til er kenning um að konur séu auðsælli er karlar. Því er haldið fram að konur græði meira í viðskiptum
en karlar og haldist betur á gróðanum. Þessa hugmynd ber að taka alvarlega því hún er ein af mikilvæg-
ustu rökunum fyrir kynjakvótum í stjórnum fyrirtækja. En á þetta við rök að styðjast?
Í Noregi hefur kynjakvóti í stjórnum almennings­hlutafélaga verið í gildi í sjö ár. Kvótinn nær til um 500 hlutafélaga. Það er
því komin allnokkur reynsla af
honum. Hugsanlega liggja því
fyrir fyrstu tölur sem gætu sann­
að hugmyndina um auðsæld
kvenna. Hefur gróði þessara
félaga aukist við kynjakvótann?
Markmiðið með kynjakvótan­
um var að hluta pólitískt. Ríkis­
stjórnin og meirihuti þings vildu
að meira jafnrétti ríkti í kjörnum
stjórnum hlutafélaga. Með tíð
og tíma mynd þetta leiða til
þess að:
Fleiri konur fengju topp-
stöður og jafnrétti ykist á
vinnumarkaði.
Arðsemi þessara félaga
myndi aukast. Þessi síðari
rök hafa oft fallið í skuggann
af jafnréttiskröfunni.
Það var hægrimaðurinn Anskar
Gabrielssen í hægristjórn Kjells
Magnes Bondevik sem tók
upp gömul rök jafnréttissinna,
gerði þau að sínum og kom
málinu í gegn. Frá árinu 2005
hefur sú kvöð hvílt á hluthöfum
í almenningshlutafélögum að
þeir verði að finna konur í 40%
stjónarsæta.
Það var ekki tekist á um
breyt inguna svo neinu næmi en
síðan hafa fræðimenn deilt ákaft
um árangurinn. Og þar eru tvær
spurningar á lofti:
Er hlutur kvenna á vinnu-
markaði betri eftir breyting­
una?
Græða hlutafélög með
konur í stjórn meira en hluta­
félög með karla eina við
stjórnvölinn?
Svarið við fyrri spurningunni er
hálfgert tsja. Það virðist ganga
hægt fyrir konur að komast
á toppinn við faglega stjórn
fyrirtækja þótt hlutfall kynja í
kjörnum stjórnum hafi verið
leiðrétt. Það er vart teljanleg
fjölgun kvenna í toppstöðum
en konum fjölgar í stöðum
millistjórnenda. Ómögulegt er
að sanna hvort það má rekja til
kynjakvótans eða ekki.
Hin spurningin um meiri
auð sæld undir stjórn kvenna
hefur ekki síður vakið athygli
þeirra sem rannsakað hafa áhrif
kynja kvótans. Hin viðskiptalegu
rök vógu þungt hjá Gabrielsen,
föður kvótalaganna.
Fullyrt var að konur væru
gætnari en karlar en um leið
meira skapandi. Þær væru gag­
nrýnni en frumlegri og vinnu­
brögðin markvissari. Karlar
væru hugsanlega betur til þess
fallnir að hala inn skjótfenginn
gróða en úthald og yfirsýn
kvennanna væri betra. Auk
þess væri starfsandi oft betri
undir sjórn kvenna en karla.
Um þetta er virkilega hægt að
rífast. Karlar eru miklu betri í að
grilla – en græða konur meira?
Hjá ráðuneyti jafnréttismála
í Noregi er fullyrt að arðsemin
hafi aukist og því beri að huga
að kynjakvóta í fleiri félögum.
Meðal fræðimanna er efinn
meiri. Og hvernig á að meta
kynja kvóta til fjár?
„Fullyrt var að kon­
ur væru gætnari en
karlar en um leið
meira skapandi. Þær
væru gagnrýnni en
frumlegri og vinnu­
brögðin mark­
vissari.“
Kynjakvótar í stjórnum fyrirtækja:
Gísli Kristjánsson