Þjóðlíf - 01.09.1990, Qupperneq 56

„Karlar óskast íkór“ var hugsað til að fá karlmenn til að ræða samskipti kynjanna og jafnrétti meira en áður. A myndinni eru leikendurnir Ólafía
Hrönn Jónsdóttir, Bessi Bjarnason og Sigurður Skúlason.
sjóði til að skrifa handrit og er búin að
koma því á koppinn. Þar tek ég þjóðsögu,
sem gerist á 17.öld í Hrútafirði. Þetta er
ljót saga, mikið drama um sambandið fað-
ir, dóttir, unnusti, sem endar á skelfilegan
hátt. Þegar ég var í Kvennaskólanum las
ég þessa sögu fyrst, en síðan var hún tekin
út úr pensúminu, hún þótti of grimm. Eg
nota persónurnar, atburðina, karakter-
einkennin til að gera mynd, sem á að ger-
ast á árunum milli 1950 og 1960. Ég er að
fást við spurninguna hvers vegna sumar
tilfinningar eru eins og þær eru, hvers
vegna hatrið þrífist stanslaust fyrir augun-
um á okkur. Á þessum árum var nýtt þjóð-
félag að rísa á Islandi eftir stríðið og ekki
hvað síst voru miklar hræringar í listalífi
okkar, sem endurspegluðu kannski þjóð-
félagið allt. Nýr ljóðstíll og nýr stíll í
myndlist og tónlist varð til þrátt fyrir hat-
ur pólitíkusa, annarra listamanna og
fólks, sem þóttist vita hvað list var. Mér
þótti ákjósanlegt að velja þennan tíma
fyrir myndina mína.
— Já, mér finnst vanta meira drama,
sannari tilfinningar í leikhús og kvik-
myndir á íslandi. Ég vil verða fyrir áhrif-
um eins og t.d. af pólska snilldarverkinu:
„Stutt saga um dráp“, þar sem áhorfand-
inn verður að fara að hugsa að myndinni
lokinni, hann kemst ekki hjá því. Við
þurfum sterkari meiningu í það, sem við
erum að gera. Við þurfum að gera myndir
um okkar eigið líf, það líf sem er lifað á
íslandi skömmu fyrir aldamótin 2000. Það
á ekki að nota sömu skilgreiningu á sósíal-
realisma í dag og var notuð í Sovétríkjun-
um á fjórða áratugnum, þar sem öll list átti
að enda með því að allir yrðu kommúnist-
ar. Andstaðan við sósíalrealisma hér á
landi er ómakleg og skaðleg. Það er farið
illa með gamalt fólk, börn og unglinga á
Islandi. Fólki líður ekkert sérlega vel, ást-
in er á undanhaldi, sjálfsmorðum fjölgar.
Það er hérna svo mikil sókn eftir einhverj-
um ytri verðmætum, sem eru frekar vind-
ur en raunveruleg verðmæti. Við þurfum
að vinna meira með þetta í leikhúsinu og
kvikmyndunum.
— Ég hef oft lent í því hlutverki að vera
gagnrýnandi í íslensku leikhúsi og maður
verður svolítið leiður á þeim stimpli. Ég lít
auðvitað ekki á mig sem einhvern sjálf-
skipaðan gagnrýnanda þótt ég hafi mínar
skoðanir. Mér finnst íslenskt leikhús vera
í kreppu. Það er ekki bara áhorfenda-
kreppa, heldur andleg og listræn kreppa
okkar sjálfra sem vinnum að leiklist. Stað-
an er slæm, atvinnuleysi leikhúslista-
manna eykst og sumir ungir nýútskrifaðir
leikarar fá ekkert að gera. Leiklistin þarf
að hafa meira hlutverk úti í samfélaginu,
hún er nefnilega hin hliðin á lífinu.
— Fámennið veldur því að umræða um
íslenskt leikhús er ekki nógu heiðarleg,
hún fer út í hártoganir og aukaatriði og fer
of mikið fram í gegnum síma, frekar en
opinberlega. Við eigum t.d. ekkert leik-
hústímarit, engan vettvang fyrir umræð-
ur, nema þá inni í fagfélögunum. Við
þurfum að vera meiri atvinnumenn í okk-
ar leikhússtarfi, næmari á hvar hæfileika
er að finna, hvar sé eldur. Við þurfum að
tala minna og gera meira, eyða orkunni í
hluti, sem skiptir leiklistina meira máli,
en innbyrðis deilur og fjas, sem stefnir
öllu í glundroða og skipulagsleysi.
0
56 ÞJÓÐLÍF