Læknablaðið : fylgirit - 15.04.2008, Blaðsíða 20

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 56
á grunni segulómunar. Þau geta nýst við undirbúning aðgerðar
með því að auðvelda val á nálgun og aðgerðartækni og gætu
nýst til að ákveða hversu mikinn vef skuli fjarlægja. Gagnsemin
er líklega mest við undirbúning krefjandi aðgerða á svæðum
með flókna uppbyggingu. Þrívíddarlíkön af mjúkvefjum geta án
efa nýst í öðrum sérgreinum.
V-27 Samanburður á breytingum í þéttni beina og
aftaugaðra vöðva meðhöndluðum með raförvun
Þórður Helgason12, Paolo Gargiulo12, Guðfinna Halldórsdóttir1, Páll
Ingvarsson3, Sigrún Knútsdóttir3, Vilborg Guðmundsdóttir3, Stefán
Yngvason3
’Rannsókna- og þróunarstofa, HTS, Landspítala, 2heilbrigðisverkfræði
skor Tækni- og verkfræðideildar HR, 3endurhæfingardeild Landspítala
Grensási
thordur@landspitali.is
Inngangur: Þrír íslenskir sjúklingar með aftaugaða og rýra lær-
isvöðva hafa verið meðhöndlaðir með raförvun frá hausti 2003.
Þeir eru þverlamaðir eftir slys. Afleiðingar skaðans er óvirk
neðri hreyfitaug og þar með er vöðvinn alveg óvirkur. Hann
rýrnar og endar með að hafa engar samdráttarhæfar einingar. í
staðinn eru komin bindivefur og fita.
Markmið: Markmið verkefnisins er að athuga hvort beinþéttni
fylgi aukningu í rúmmáli og þéttni vöðva í raförvunarmeðferð.
Aðferðir: Ef byrjað er á raförvunarmeðferð innan nokkurra ára
frá slysi, helst innan þriggja til fjögra ára, má hægja á, stöðva
og jafnvel snúa við þessu hrörnunarferli vöðvans. Með raförv-
un vöðvaþráða í hálfa til tvær klukkustundir á dag u.þ.b. sex
daga vikunnar getur sjúklingur endurheimt rúmmál vöðvans
og að verulegu leiti samdráttarkraft hans. íslensku sjúkling-
arnir þrír hafa verið tölvuseiðmyndaðir þrisvar á ári með spíral
tölvusneiðmyndum. Ur þessum myndum hafa rectus femoris,
lærleggur og hnéskel verið einangruð, rúmmáls- og þéttnimæl-
ingar gerðar og lögun greind.
Niðurstöður: Niðurstöður eru skýr hækkun á þéttni vöðva og
stækkun rúmmáls vöðvanna en þéttniaukning beina er ekki eins
skýr. Beinþéttni hefur bæði aukist og minnkað í sama beini á
sama tíma.
Alyktun: Vísbendingar eru um að þéttni beina aukist þar sem
reynir á þau vegna raförvunar. Frekari rannsókna er þörf til að
fá ábyggilegar niðurstöður.
V-28 Endurhæfing aftaugaðra vöðva í raförvunarmeðferð:
mælingar á rúmmáli, þéttni og lögun
'■3Paolo Gargiulo, 'Brynjar Vatnsdal, 2Páll Ingvarsson, 2Sigrún Knútsdóttir,
2Vilborg Guðmundsdóttir, 2Stefán Yngvason, wÞórður Helgason
'Rannsóknar- og þróunarstofa, HTS, Landspítala, 2endurhæfingardeild
Landspítala Grensási, 3heilbrigðisverkfræðiskor tækni- og
verkfræðideildar HR
thorduUSIandspitali.is
Inngangur: Fyrirliggjandi vinna sýnir á nýstárlegan hátt ferli
sem fer í gang þegar aftaugaðir vöðvar eru meðhöndlaðir með
raförvun. Vöxtur aftaugaðra vöðva veldur breytingum á mis-
munandi kennistærðum hans. Rúmmál, þéttni og lögun breytast
verulega við raförvunarmeðferðina og fylgni þessara stærða er
hægt að mæla.
Markmið: Markmið fyrirliggjandi vinnu er að þróa aðferð til
að fylgjast með raförvunarmeðferð aftaugaðra og rýrnaðra lær-
isvöðva. Sérstaklega til að bera saman aukningu í rúmmáli og
þéttni vöðvans við breytingar í lögun hans.
Aðferðir: I þessu skyni eru teknar spíral sneiðmyndir og mynd-
virmslutól notuð til að einangra vöðvabelgi og mæla breytingu
í rúmmáli, þéttni og lögun mjög nákvæmlega. Rectus Femoris
vöðvinn liggur yst lærvöðva og verður mest fyrir rafstaumnum,
hann er því áhugaverðastur fyrir rannsóknina. Fylgst hefur
verið með vöðvunum í fjögur ár og þrívíð líkön gerð af þeim
á mismunandi tímum. Stækkun vöðvans og breytingar hans á
meðan meðferð stóð má sjá í þessum líkönum og gera mælingar
á þeim. Sérstaklega er lögun vöðvans mæld og borin saman við
heilbrigðan vöðva til þess að meta hvernig endurhæfingu hans
miðar.
Niðurstöður: Niðurstöðurnar sýna hægan en samfelldan vöxt
vöðvans á meðferðartímabilinu. Aukningu í rúmmáli og þéttni
fylgir breytingar í lögun vöðvans sem bendir til samhengis milli
þéttnibreytinga á ákveðnum stöðum í vöðvanum og breytinga
í lögun.
Alyktun: Fyrirliggjandi vinna sýnir nýja leið til að fylgjast með
og fá magnbundnar og ómagnbundnar upplýsingar um af-
taugaða og rýmaða vöðva sem annars væru huldar.
V-29 Geislaskammtar við nokun keilulaga
röntgensneiðmynda
Harpa Dís Birgisdóttir’, Elsa Dögg Gunnarsdóttir2, Garðar Mýrdal’
’Geislaeðlisfræðideild krabbameinslækninga, Landspítala, 2námsbraut í
geislafræði við HR
gardar@landspitali. is
Inngangur: Keilulaga röntgensneiðmyndir (Cone Beam CT eða
CBCT) gegna vaxandi hlutverki við myndstýrða geislameðferð.
Með CBCT tækni er unnt að fylgjast með uppstillingu sjúklings
af aukinni nákvæmni.
Á röntgenhermi sem settur var upp á Landspítala í október 2007
er CBCT og hefur verið notuð við undirbúning fyrir nokkrar
ólíkar tegundir geislameðferðar. Geislaskammtar sem orsakast
af sneiðmyndatöku af meðferðarsvæðinu eru oftast óveruleg
viðbót við meðferðarskammtinn. Þó er rétt að huga að þess-
um skömmtum einkum ef CBCT-myndatökur verða notaðar í
reglubundnu eftirliti í geislameðferð.
Markmið: I þessari rannsókn eru mældir geislaskammtar í lík-
önum þegar teknar eru af þeim keilulaga sneiðmyndir (CBCT)
og eru þeir bornir saman við geislaskammta frá hefðbundnari
sneiðmyndatöku.
Aðferðir: CBCT myndataka er gerð af líkönum, bæði svo köll-
uðum CTDI (CT Dose Index) líkönum og er mæling geisla-
skammta gerð með 10 cm löngum jónunarklefa sem komið er
fyrir í holum í líkaninu, bæði í miðju þess og einnig í 1 cm dýpi
frá yfirborði. TLD (Thermo Luminicanse Dosimeters) eru settir
í líkönin og eru geislaskammtar þannig mældir með tveim
20 LÆKNAblaðií 2008/94