Læknablaðið : fylgirit - 15.04.2008, Blaðsíða 41

VÍSINDI Á VORDÖGUM
FYLGIRIT 56
V-81 Næringarástand mænuskaðaðra skjólstæðinga
Landspítala
Dóróthea Bergs, Ingibjörg Gunnarsdóttir, Ólöf Sigríður Erlingsdóttir
Endurhæfingarsviði, næringarstofu Landspítala, Fjórðungssjúkrahúsið
Akureyri
dorothea@landspitali.is
Inngangur: I kjölfar mænuskaða á sér stað mikið niðurbrots-
ferli sem getur varað frá nokkrum vikum upp í nokkra mánuði,
með tilheyrandi þyngdartapi. Efnaskiptahraði líkamans eykst,
niðurbrot eykst og hömlulaust tap verður á nitri og kalsíum úr
líkamanum. Því hærri sem mænuskaðinn er því meira verður
niðurbrotsferlið. Afleiðingin er rýrnun í orku- og beinabúskap
líkamans, vöðvamassa, hægari nýmyndun próteina, rýmun
þarmaslímhúðar og lakari ónæmissvörun. Mænuskaðaðir ein-
staklingar eru því í áhættuhópi í að þróa með sér vannæringu
innan tveggja til þriggja vikna eftir áverka.
Markmið: Markmið rannsóknar var að kanna næringarástand
mænuskaðaðra skjólstæðinga Landspítala, breytingu á matar-
venjum eftir mænuskaða og viðhorf til eigin næringar. Erlendar
rannsóknir hafa sýnt fram á minni orkuþörf meðal þessara ein-
staklinga í kjölfar hreyfitaps og vöðvarýmunar.
Aðferð: Rartnsóknin fól í sér skráningu á fæðu- og vökvainntekt,
líkamsmælingum, lífefnafræðilegum mælingum á blóðvökva og
svörun á spurningarlista. Alls voru þátttakendur 9 mænuskað-
aðir einstaklingar, valdir með þægindaúrtaki. Af þeim voru fjór-
ir þátttakendur inniliggjandi á endurhæfingardeild Landspítala
en hinir sex voru útskrifaðir og hafa lifað í samfélaginu við
fötlun í allt að þrjú ár.
Niðurstöður: Rannsóknin sýndi fram á að orkuinntaka þátttak-
enda var mun lægri heldur en áætluð orkuþörf, eða um 24,7%
að meðaltali. Þrátt fyrir að inniliggjandi þátttakendur væru að
neyta orkuríkari fæðu (1710 vs 1414 kkal/dag) heldur en út-
skrifaðir þátttakendur þá fengu þeir síður næringarþörf sinni
fullnægt fyrir flest vítamín, stein- og snefilefni og trefjar. Fæða
inniliggjandi þátttakenda var fituríkari sem gæti skýrt þann
mismun á orkuinntöku að einhverju leyti sem var á milli úrtaka
þar sem hvert g af fitu gefur meiri orku heldur en sama magn
af kolvetni. Samfara aukinni orkuinntöku voru innliggjandi
þátttakendur að þyngjast meira að meðaltali heldur en útskrif-
aðir einstaklingar. Allir þeir þátttakendur sem voru inniliggj-
andi þyngdust, frá 200g upp í 1800g. Sá þátttakandi sem þyngd-
ist mest hafði þó minnstu orkuinntökuna og neytti fæðunnar
innan Landspítala að litlu leyti.
Ályktanir: Mænuskaðaðir einstaklingar virðast hafa lægri orku-
þörf heldur en aðrir einstaklingar. Aðlögun að réttu mataræði
eftir mænuskaða er mikilvæg til að hindra óhóflega þyngd-
araukningu með tilheyrandi fylgikvillum, þrýstingssárum,
skerðingu á lífsgæðum og vannæringu.
V-82 Aðlögun og aðlögunarleiðir foreldra unglinga með
sykursýki. Hefur skammtíma hjúkrunarmeðferð í formi
fræðslu- og stuðnings áhrif?
Elísabet Konráðsdóttir1, Erla Kolbrún Svavarsdóttir2
‘Barnaspítala Hringsins Landspítala, 2hjúkrunarfræðideild HI
eiisakon@iandspitaii.is
Inngangur: Sykursýki barna og unglinga tegund eitt, er einn
algengasti langvinni sjúkdómur í börnum og tíðni hans fer
vaxandi. Foreldrar unglinga með sykursýki þurfa að aðlagast
nýjum aðstæðum, huga að velferð unglingsins og velferð fjöl-
skyldunnar.
Markmið: Markmið þessarar rannsóknar var að skoða aðlögun
og aðlögunarleiðir foreldra 13-18 ára unglinga með sykursýki.
Einnig að skoða hvort aðlögun og aðlögunarleiðir foreldra
breyttust 6 mánuðum eftir að veitt var skammtíma hjúkrunar-
meðferð í formi fræðslu- og stuðnings. Stuðst var við Calgary-
fjölskyldumats- og meðferðarlíkanið en megininntak þess er að
veikindi eru viðfangsefni fjölskyldna og þau hafa áhrif á alla
innan hennar á grundvelli viðhorfa og samskipta fjölskyld-
unnar.
Aðferðir: I rannsókninni var notað aðlagað tilraunasnið með
eins hóps fyrir og eftirprófun. Skoðaður var árangur íhlut-
unar sem var skammtíma fræðslu- og stuðningsmeðferð.
Hjúkrunarmeðferðin náði til 23 fjölskyldna 13-18 ára unglinga
með sykursýki, 22 mæðra og 19 feðra. Meðferðin samanstóð
af hópfræðslu í eitt skipti, foreldrar fengu eitt stuðningsviðtal
og unglingarnir mættu einu sinni í stuðningshóp ásamt öðrum
unglingum með sykursýki.
Niðurstöður: Helstu niðurstöður voru þær að aðlögun mæðra
og feðra að sjúkdómi unglingsins var nokkuð góð. Tekjur fjöl-
skyldunnar höfðu marktæk áhrif á aðlögun mæðra. Mæður
notuðu fjölbreyttari aðlögunarleiðir en feður og marktækur
munur reyndist vera á notkun aðlögunarleiða hjá mæðrum og
feðrum. Mæðrum og feðrum fannst aðlögunarleiðin að viðhalda
styrk fjölskyldunnar hjálplegust. Þá kom í ljós að feðurnir mátu
alla flokka aðlögunarleiða marktækt hjálplegri eftir skammtíma
fræðslu- og stuðningsmeðferðina.
Ályktun: Rannsóknin gefur vísbendingu um að skammtíma
fræðslu- og stuðningsmeðferð sé fýsileg hjúkrunarmeðferð til
að stuðla að árangursríkri aðlögun foreldra unglinga með syk-
ursýki.
V-83 Þarfir aðstandenda sem fylgja alvarlega veikum/
slösuðum ástvini á bráðamóttöku
Guðrún Björg Erlingsdóttir', Herdís Sveinsdóttir2 3
'Bráðamóttöku 10-D, 2fræðasviði skurðhjúkrunar Landspítala,
■’hjúkrunarfræðideild HÍ
gudrunehShi.is
InngangunAlvarlegursjúkdómur/slyshjáeinstaklingigeturhaft
djúpstæð áhrif á fjölskyldur og er fjölskyldan mikilvægur þáttur
í heilsu og velferð einstaklinga innan hennar. Bráð veikindi/slys
valda því að fjölskyldan er skyndilega í aðstæðum sem hún hefur
ekki sótt sjálf eftir að komast í, þar sem þarfir hennar eru aðrar
en hún á að venjast og ekki svo augljósar í þeirra augum í fyrstu.
Markmið: Þýða, staðfæra og forprófa mælitækið Critical
Care Family Inventory (CCFNI) fyrir bráðamóttöku. Meta
áreiðanleika og réttmæti íslensku útgáfunnar. Jafnframt
að fá fram hvernig þarfastaðhæfingar skipta mismiklu
máli fyrir aðstandendur og hvar mikilvægt er að heil-
brigðisstarfsmenn standi sig vel í umönnun aðstandenda.
LÆKNAblaöiö 2008/94 41