Læknablaðið : fylgirit - 15.04.2008, Blaðsíða 49

V í S I N D I
Á V O R D O G
F Y L G I R I T
U M
5 6
V-100 Háskammta krabbameinslyfjameðferð og ígræðsla
eigin stofnfrumna á Landspítala - reynslan fyrstu fjögur árin
Sigrún Reykdal', Þórunn Sævarsdóttir1, Leifur Thorsteinsson2,
Guðmundur Rúnarsson', Steinunn J. Matthíasdóttir2, Erna
Guðmundsdóttir2, Brynjar Viðarsson1, Vilhelmína Haraldsdóttir1, Ólafur
E. Sigurjónsson2, Sveinn Guðmundsson2, Hlíf Steingrímsdóttir1
Blóðlækningadeild1, Blóðbankanum Landspítala2
sigrunre@landspitali.is
Inngangur og markmið: ígræðsla eigin stofnfruma í kjölfar
háskammta krabbameinslyfjameðferðar hjá sjúklingum með ill-
kynja blóðsjúkdóma, hefur verið framkvæmd á Landspítala frá
því í ársbyrjun 2004. Markmið rannsóknar var að meta meðferð-
arárangur fyrstu fjögur árin.
Aðferðir: Rartnsóknin var afturskyggn og byggir á upplýs-
ingum fengnum úr sjúkraskrám. Lifun var metin með Kaplan-
Meier aðferð.
Niðurstöður: Alls hefur verið safnað stofnfrumum úr blóði
hjá 73 sjúklingum og framkvæmdar 54 ígræðslumeðferðir.
Meðalaldur við ígræðslumeðferðina var 54,5 ár, 36 karlar og
18 konur. Alls voru 25 sjúklingar með eitilfrumukrabbamein,
5 með Hodgkins sjúkdóm, 28 með mergfrumuæxli eða annan
plasmafrumusjúkdóm og einn með bráða mergfrumuhvítblæði.
Ekki tókst að safna stofnfrumum hjá tveimur sjúklingum á
tímabilinu. Hjá 7 sjúklingum tókst stofnfrumusöfnun í ann-
arri tilraun og hjá einum í þriðju tilraun. Fjöldi safnana fyrir
allan hópinn var 165, eða 2,26 safnanir á hvern einstakling.
Heildarsöfnun fyrir hvern einstakling var að meðaltali 9,3 xl06
CD34+ frumur /kg (spönnun 3-38.9 xl06 CD34+ frumur /kg).
Marktæk tengsl voru milli fjölda CD34+ frumna og fjölda hvít-
frumu kólónía (CFU-GM). Undirbúningsmeðferð fyrir ígræðslu
hjá sjúklingum með eitilfrumukrabbamein var BEAM (BCNU,
Etoposide, Ara-C og Melphalan), Melphalan 140-200mg/m2 hjá
sjúklingum með mergfrumuæxli og Busulfan og Cyclofosfamíð
hjá sjúklingum með bráða hvítblæði. Meðallegutími á blóð-
lækningadeild var 21,6 dagar. Tími til rótunar (engraftment):
Neutrofílar > 0,5xl09/L á degi 12 eftir stofnfrumuinngjöf, blóð-
flögur > 20xl09/L á degi 12 og blóðflögur > 50xl09/L á degi 23.
Neupogen var gefið að meðaltali í 3,5 daga. Nær allir sjúkling-
arnir fengu hita en engar lífshættulegar sýkingar. Hundrað daga
dánartíðni var 0%. Heildarlifun fyrir allan hópinn var 89%.
Ályktun: Fjöldi ígræðslumeðferða hefur þrefaldast á tímabilinu.
Stofnfrumusöfnun úr blóði tókst í nær öllum tilvikum og heild-
arárangur er sambærilegur við það sem best gerist í nálægum
löndum.
V-101 Greining taugastofnfrumna með þyrpingaræktunum í
Pogz -/- músafóstrum
Anna María Halldórsdóttir', Jonathan R. Keller2, Kristbjöm Orri
Guðmundsson1-2, Ólafur E. Sigurjónsson1-3
Blóðbankanum Landspítala1, Laboratory of Molecular Immunoregulation,
National Cancer Institute, Frederick, USA2, tækni og verkfræðideild HR3
oes@landspitali. is
Inngangur: Neurospherur myndist frá taugastofnfrumu og
hægt sé að sérhæfa þær yfir í taugafrumur og taugastoðfrumur.
Því hefur einnig verið var haldið fram að hver neurosphera sé
afurð einnar taugastofnfrumu þannig að fjöldi neurosphera sem
ræktast úr tauga vefsýni jafngildi fjölda taugastofnfrumna. Þetta
er ekki rétt og eru vísindamenn sammála um það að neuro-
spherur séu ýmist myndaðar af taugastofnfrumum eða tauga-
forverafrumum með mismikinn hæfileika til fjölgunar og
sérhæfingar. Nýlega lýstum við pogz geninu sem við útslátt í
músum (knock out) leiðir ýmist til fósturdauða eða verulegs
skaða í taugakerfinu Pogz er m.a. tjáð í blóðmyndandi stofn-
frumum, taugastofnfrumum, mesenchymal stofnfrumum og
músafósturstofnfrumum.
Markmið: Tilgangur þessa verkefnis var að reyna að fá vísbend-
ingar um hvort að skekkt hlutfall taugaforverafrumna og tauga-
stofnfrumna í pogz-/- og pogz+/+ músafóstrum skýri skaða í
taugakerfinu við útslátt pogz.
Aðferðir: Neural-Colony Forming Cell Assay (N-CFCA) var
notað til að greina á milli stofnfrumna og forverafrumna. N-
CFCA greinir á milli stofnfruma og forverafrumna með tilliti til
fjölgunargetu og byggir á þyrpingaræktum. Stórar þyrpingar
(> 2 mm í þvermál) sýna eiginleika stofnfrumna á meðan minni
þyrpingar (< 2mm) gera það ekki.
Niðurstöður: Úr pogz-/- ræktuðust að meðaltali 45 þyrpingar
fyrir hverjar 2500 frumur (2%) á meðan að í viðmiðunar mús-
unum ræktuðust 130 þyrpingar fyrir hverja 2500 frumur (5%).
Ef borinn er saman annars vegar fjöldi þyrpinga þess sem skil-
greint er stofnfrumur (> 2 mm) og forverafrumur (< 2 mm),
þá ræktast engar stofnfrumur úr pogz-/- neurospherunum á
meðan að um það bil sex þyrpingar ræktast í viðmiðunarrækt-
unum (0,2 %). Pogz-/- neurospherumar sérhæfðust bæði yfir í
stoðfrumur og taugafrumur í skilyrtu æti. Munur var á sérhæf-
ingarhraða frumnanna og virtist sem svo að þær frumur sem
voru sérhæfðar frá pogz-/- neurospherunum sérhæfðust fyrr (á
3-4 dögum) á meðan að viðmiðunar neurospherurnar sérhæfð-
ust mun hægar (á 6-8 dögum).
Ályktun: Pogz útsláttur virðist leiða til fækkunar í taugastofn-
framum og óeðlilegrar taugamyndunar. Frekari rannsóknir eru
í gangi til að skilgreina þessar niðurstöður nánar.
V-102 Tjáning á Kítínasa líkum próteinum í mesenchymal
stofnfrumum
Stefán Ágúst Hafsteinsson1, Jón M. Einarsson2, Jóhannes Björnsson3,
Jóhannes Gíslason2, Ólafur E. Sigurjónssonl,4
Blóðbankanum Landspítalal, Genís ehf2, rannsóknastofu HÍ í
meinafræði2, tækni- og verkfræðideild HR 4
oes@landspitali. is
Inngangur: Kítínasalík prótein (CLP) heyra til genafjölskyldu
kítínasa og hafa varðveitt kítínbindisetið frá kítínasanum. Sýnt
hefur verið fram á tilvist þessara próteina í plöntum og dýrum
en niðurstöður rannsókna benda til að þau gegni mikilvægu en
óskilgreindu hlutverki í ónæmiskerfinu, frumuboðskiptum og í
vefjaummyndun hjá hryggdýrum. Sérstaklega áhugaverðar eru
niðurstöður sem gefa til kynna hlutverk CLP í vefjamyndun í
fósturþroska hryggdýra. Fyrri niðurstöður okkar benda til að
kftín afleiður geti örvað stofnfrumur til nýmyndunarbrjósk- og
LÆKNAblaöið 2008/94 49