Læknablaðið : fylgirit - 15.04.2008, Blaðsíða 34

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 56
V-63 íslenska næringarmódelið - aukið framboð á hollum
mat fyrir börn
Ingibjörg Gunnarsdóttir, Tinna Eysteinsdóttir, Inga Þórsdóttir
Rannsóknastofu í næringarfræði við HÍ og Landspítala
ingigun@landspitali.is
Inngangur: Börn læra snemma að þekkja vörumerki og hafa
margir matvælaframleiðendur nýtt sér þetta til þess að mark-
aðssetja vörur sem innihalda artnaðhvort of mikið af viðbættum
sykri, mettaðri fitu og salti, eða vörur sem eru snauðar af nær-
ingarefnum.
Markmið: í íslenska næringarmódelinu er hugmyndin sú að
Latibær (vörumerki) myndi einskonar regnhlíf fyrir kynningu
á hollum matvörum ætluðum börnum á Islandi. Sett eru skil-
yrði um hollustugildi í samvinnu við Rannsóknastofu í nær-
ingarfræði. Fyrstu vörurnar eru væntanlegar á markað innan
skamms.
Aðferðir: Samvinna milli Rannsóknastofu í næringarfræði,
matvælafyrirtækja, Latabæjar og annarra hagsmunaaðila er
forsenda fyrir árangri verkefnisins. Mataræði þriggja og fimm
ára barna (n=460) var kannað með þriggja daga skráningu á
mataræði fyrri hluta ársins 2007 (grunnlínugögn). Árið 2009 er
áætlað að endurtaka könnun á mataræði þessara aldurshópa
til þess að meta hugsanlegan árangur af módelinu. Einnig var
framkvæmd bragðkönnun þar sem börn á aldrinum 3,5-6 ára
voru beðin um að meta fimm pör af samskonar mat og drykk,
borið fram annars vegar í Latabæjarumbúðum og hins vegar í
hefðbundnum umbúðum.
Niðurstöður: Neysla grænmetis var að meðaltali 32±32 g/dag
meðal þriggja ára barna og 44±40 g/dag meðal fimm ára barna
og neysla á ferskum ávöxtum 107±69 g/dag og 109±75 g/dag
að meðaltali. Meðalneysla gosdrykkja og annarra sykraðra
drykkja var 61±93 g/dag (þriggja ára) og 87±103 g/dag (fimm
ára). Niðurstöður bragðkörtnunar sýndu að bömunum fannst
hollur matur bragðast betur í Latabæjarumbúðum heldur en í
hefðbundnum umbúðum. Um 95% bama sögðust myndu velja
Latabæjarvatn fremur en „venjulegt" vatn.
Ályktun: Hollar fæðutegundir bragðast betur þegar búið er að
skreyta þær með skemmtilegum umbúðum. Einstakt tækifæri er
nú til að stuðla að hollara mataræði meðal íslenskra bama í sam-
vinnu við Latabæ og íslenskan matvælaiðnað.
V-64 Minnkuð Lactotransferrin tjáning í lungnaæxlum
Þórgunnur E. Pétursdóttir1, Unnur Þorsteinsdóttir2, Páll H. Möller3,
Jóhannes Bjömsson', Stefan Imreh4, Valgarður Egilsson', Sigurður
Ingvarsson5
'Rannsóknarstofu í meinafræði, frumulíffræðideild, 2Islenskri
erfðagreiningu, 3skurðlækningasviði, Landspítala, 4Karolinska Institutet,
Microbiology and Tumorbiology Center, Stokkhólmi, 5Tilraunastöð HÍ í
meinafræði að Keldum
thorgep@landspitali.is
Inngangur: Stutti armur litnings 3 í mönnum er afbrigðilegur
í flestum æxlum. Et (elimination test) er próf sem var þróað, af
samstarfsaðilum okkar á Karolinska Institutet, til að finna litn-
ingasvæði með æxlisbæligenum. Með notkun prófsins fannst
svæði á 3p21.3 sem var nefnt CERl (common eliminated region
1). Á svæðinu eru 34 virk gen og miðað við núverandi þekkingu
þykja LIMDl (LIM domain containing gene 1) og LTF (lactotr-
ansferrin) líklegust sem æxlisbæligen. Nokkrar rannsóknir hafa
verið gerðar sem benda til þess að Ltf og Limdl próteinin taki
þátt í að verjast myndun æxla.
Markmið: Að skilgreina frekar hlutverk LIMDl og LTF í sjúk-
dómsferli krabbameins í mönnum.
Aðferðir: Efniviðurinn samanstendur í heild af 576 mannaæxl-
um frá 10 líffærum. Til að meta tíðni úrfellinga var gerð LOH
greining með microsatellite erfðamörkum. Útraðir voru skim-
aðar með SSCP aðferð fyrir fjölbreytileika í LTF (lungnaæxli)
og LIMDl (brjóstaæxli) og síðan var kannað með raðgreiningu
hvort sá fjölbreytileiki sem fannst væru stökkbreytingar. Ltf
próteintjáning var könnuð í lungnaæxlum með IHC aðferð.
Niðurstöður: Við rannsökuðum úrfellingatíðni á CERl og
bárum saman við tíðni úrfellinga í sama efnivið á tveimur
öðrum þekktum æxlisbæligenasvæðum á 3p. Úrfellingatíðnin
var hæst á CERl svæðinu (84%). Við fundum fjölbreytileika í
basaröðum bæði LIMDl og LTF en höfum engar stökkbreyting-
ar fundið í LIMDl. í LTF geninu fundum við breytileika í exoni
2 í hárri tíðni (49%) miðað við kontról (27%). Um er að ræða
basabreytingu sem leiðir til amínósýru skipta úr Alanine yfir í
Threonine (A29T). Einungis fannst ltf tjáning í 5 af 60 lungna-
æxlum (92%).
Ályktun: Þar sem við fundum mjög háa tíðni úrfellinga á
CERl bendir það til þess að á svæðinu geti verið æxlisbæligen.
Úrfellingarnar voru ekki vefjasértækar þar sem há tíðni fannst
í öllum æxlisgerðum eða 70-94%, nema í sarkmeinum þar sem
tíðnin var 40%. Þó að lítið hafi fundist af stökkbreytingum
höfum við ekki útilokað að um æxlisbæligen sé að ræða þar sem
skrúfað er fyrir ltf tjáningu í 92% lungnaæxla.
V-65 Tilviljanagreining er sjálfstæður forspárþáttur
lífshorfa hjá sjúklingum með nýrnafrumukrabbamein:
Niðurstöður úr íslenskri rannsókn sem nær til 913 sjúklinga
á 35 ára tímabili
Helga Björk Pálsdóttir', Sverrir Harðarson21, Vigdís Pétursdóttir2,
Ármann Jónsson', Eiríkur Jónsson3, Guðmundur V. Einarsson3, Tómas
Guðbjartsson3'1
'Læknadeild HI, 2rannsóknarstofu í meinafræði, 3þvagfæraskurðdeild
Landspítala
hbpWhi.is
Inngangur: Á síðustu árum hefur nýgengi nýrnafrumukrabba-
meins aukist hér á landi og er nú með því hæsta sem gerist í
heiminum. Þessi hækkun á nýgengi hefur að verulegu leyti
verið skýrð með tilviljanagreiningu. I fyrri rannsóknum hér-
lendis hefur tilviljanagreining ekki verið sjálfstæður forspárþátt-
ur lífshorfa og betri horfur þessara sjúklinga verið skýrðar með
lægri stigun og gráðu æxlanna. Tilgangur rannsóknarinnar var
að athuga þróun nýgengis og dánarhlutfalls á 35 ára tímabili og
um leið kanna forspárþætti lífshorfa með sérstöku tilliti til áhrifa
tilviljanagreiningar.
Efniviður og aðferðir: Afturvirk rannsókn á sjúklingum sem
greindust á lífi með nýmafrumukrabbamein á íslandi 1971-2005.
34 LÆKNAblaðið 2008/94