Læknablaðið : fylgirit - 15.04.2008, Blaðsíða 43

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 56
bráða legudeildum Landspítals á 12 8-tíma vöktum. Samtals
greindust 434 tafir og truflanir. Meðalfjöldi truflana/tafa var
því 4,52/klst. Algengastar voru tafir og truflanir a) vegna skorts
á stoðþjónustu vegna beinnar og óbeinnar hjúkrunar og deild-
arvinnu og b) vegna samskipta eða upplýsinga. Tafir og truflanir
áttu sér oftast stað þegar hjúkrunarfræðingurinn sinnti beinni
eða óbeinni hjúkrun og lyfjaumsýslu.
Ályktun: Niðurstöður gefa vísbendingar um að truflanir og
tafir séu tíðar í vinnu hjúkrunarfræðinga á bráða legudeildum
Landspítala við umönnun sjúklinga sem getur ógnað öryggi
þeirra. Skortur virðist á stoðþjónustu og að bæta megi samskipti
og upplýsingar til að gera vinnu hjúkrunarfræðinga skilvirkari.
V-86 Líðan skurðsjúklinga á skurðdeild og sex vikum eftir
aðgerð
Herdís Sveinsdóttir1'2, Heiða Steinurm Ólafsdóttir2, Katrín Blöndal2,
Sesselja Jóhannsdóttir2, Sigríður S. Þorleifsdóttir2, Soffía Eiríksdóttir2,
Þuríður Geirsdóttir2
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2Landspítala
herdis@hi.is
Inngangur: Fjöldi rannsókna hafa sýnt fram á að yfirvofandi
skurðaðgerð veldur fólki kvíða og einkennum sem getur haft
áhrif á allt bataferlið og jafnframt að mikilvægi umönnunar fyrir
aðgerð og á sjúkrahúsi á líðan sjúklinga og bataferlið.
Markmið: Að lýsa algengi einkenna skurðsjúklinga á sjúkra-
deild eftir aðgerð og sex vikum eftir útskrift af sjúkrahúsi; lýsa
sjúklingafræðslu tengt aðgerðaferlinu og skoða samband ein-
kenna og sjúklingafræðslu.
Aðferð: Urtak rannsóknarinnar takmarkaðist við sjúklinga sem
fóru í ákveðnar aðgerðir á Landspítala frá 15. janúar 2007 til 15.
júlí 2007, gátu lesið og skilið íslensku, dvöldu að minnsta kosti
24 klst. á sjúkrahúsinu, útskrifuðust heim og hjúkrunarfræðing-
ar mátu hæfa til þátttöku. Gagna var aflað með spurningalista
þar sem spurt er m.a. um líkamlega einkenni, svefn, verki,
sjúklingafræðslu og kvíða og þunglyndi með notkun HADS-
mælitækinu. Gagnasöfnun fór fram á sjúkrahúsinu og heima sex
vikum eftir útskrift.
Niðurstöður: Þátttakendur voru 572 (303 karlar/245 konur).
Skv. HADS flokkast 49 til 59 sjúklingar með marktækan kvíða
eða þunglyndi. Einkenni sem valda mestri vanlíðan á spítala
og heima eru erfiðleikar með hreyfingu, erfiðleikar með kynlíf
og mæði. Um 10% sjúklinga upplifði verki að styrk 7 á kvarða
frá 0-10, heima eða á spítalanum. Af 23 atriðum sem spurt var
um sögðust þátttakendur vilja betri upplýsingar um fylgikvilla
aðgerðar, tíma sem tekur að jafna sig, í hvaða tilvikum ætti að
hafa sambandi við lækni/deild, hreyfingu, sjúkdóminn, verki,
notkun verkjalyfja og hvenær eigi að draga úr notkun þeirra,
mataræði, hægðir, hvenær má hefja störf að nýju og um skurð-
sárið. Sterkt jákvætt samband var á milli líkamlegra einkenna
við kvíða og þunglyndi heima og á spítala. Nokkur munur var á
kynjum í sjálfsmati þeirra á einkeimum og fræðslu.
Ályktun: Endurskoða þarf fræðslu til skurðsjúklinga og eft-
irfylgni með þeim eftir aðgerð ekki síst m.t.t. kvíða og þung-
lyndis.
V-87 Fræðslu- og stuðningsmeðferð fyrir
fjölskyldumeðlimi einstaklinga með átröskun til að styðja
þá til bata
Margrét Gísladóttir1, Erla Kolbrún Svavarsdóttir2
Hjúkrunarfræðideild HI
margretgisla@simnet. is
Útdráttur: Eitt til þrjú prósent kvenna eru talin fá átröskun á
aldrinum 14-19 ára en allt að 10% kvenna eru talin fá átrösk-
unareinkenni. Aðstandendur einstaklings með átröskun hafa
ekki fengið nægilegan stuðning í heilbrigðiskerfinu en tilgangur
rannsóknarinnar var að þróa og prófa hjúkrunarmeðferð á að-
standendum einstaklinga með átröskun til að styðja þá til bata.
í rannsókninni var notað aðlagað tilraunasnið (quasi) með eins
hóps fyrir- og eftirprófun.
Aðferðir: Einstaklingar með átröskun höfðu sjúkdómsgrein-
inguna lystarstol, lotugræðgi eða átröskun, sem var ekki skil-
greind að öðru leyti, og voru á aldrinum 13-31 árs. Aðstandendur
voru foreldrar, makar eða systkini eldri en 18 ára. Veitt var
fræðsla og stuðningsmeðferð fyrir 21 þátttakanda í þremur
hópum. Hver hópur kom í fjögur skipti og stóð meðferðin í 3-4
vikur fyrir hvern hóp fyrir sig.
Stuðst var við Calgary-fjölskyldumeðferðarlíkanið sem byggist
á kerfakenningum, póstmódernisma, stýrifræði, samskiptakenn-
ingum, breytingakenningum og líffræðikenningu hugans.
Lagðir voru fyrir þrír spurningalistar, LEE (Cole og Kazarian,
1998), FQ (Wiedemann, Rayki, Feinstein og Hahlweg, 2002) og
ABOS (Vanderycken, 1992) fyrir fyrsta tímann og eftir síðasta
tímann. Jafnframt var lagður fyrir aðstandendur bakgrunns-
spumingalisti og spurningalisti um mat þeirra á fræðslu- og
stuðningsmeðferðinni eftir síðasta tímann.
Niðurstöður: Helstu niðurstöður voru þær að marktæk breyt-
ing varð á kvörðunum skilningur í LEE-spumingalistanum og
matarhegðun, áhyggjur af þyngd og mat og innsæi í sjúkdóm í
ABOS-spurningalistanum og breyting varð á öðrum kvörðum í
rétta átt. 95% aðstandenda voru ánægð með stuðningsmeðferð-
ina og umræðu í tímum. Yfir 80-90% fannst fræðslan skiljanleg,
gagnleg og hjálpleg eða frekar skiljanleg, -gagnleg og -hjálpleg.
80-95% aðstandenda vom ánægðust með að skrifa um reynslu
sína af að vera aðstandandi einstaklings með átröskun.
Ályktanir: Rannsóknin gefur vísbendingar um að fræðslu- og
stuðningsmeðferð geti komið aðstandendum og átröskunar-
sjúklingum að gagni. Mikilvægt er að hjúkrunarfræðingar sinni
stuðningi við aðstandendur, slíkt mun skila sér í bata skjólstæð-
inga með átröskun.
LÆKNAblaðið 2008/94 43