Frjáls verslun - 01.01.2011, Side 25

FRJÁLS VERSLUN 1.tbl.2011 25
TEXTI JÓN G. HAUKSSON MYNDIR: GEIR ÓLAFSSON
Fólk er ósátt við að greiða kröfur sem það
telur ólögmætar og stafa frá einkaaðilum.
Hver skilur það ekki? En hin hlið málsins
er sú að það kann að vera áhættusamt að
láta reyna á rétt sinn. Sama hversu sterka
sannfæringu menn hafa fyrir því að rétturinn
sé þeirra megin. Niðurstaðan gæti orðið
sú að menn standi frammi fyrir marg faldri
skuldbindingu þegar borið er saman við
samningana. Það gæti gerst til dæmis á
grundvelli ólíkrar meðhöndlunar á inn­
stæðum á Íslandi annars vegar og lönd­
unum tveimur hins vegar. Við höfum vel
rökstudd lögfræðiálit um það hvað gæti
gerst ef látið yrði reyna á rétt okkar. Það
sem uppúr stendur er að við það skapast
mikil óvissa og það er alls ekki á vísan að
róa með niðurstöðuna. Þess utan tel ég það
markmið í sjálfu sér að leysa ágreining með
samkomulagi. Einstökum áföngum í langri
baráttu í þorska stríðunum lauk jafnan með
sam komu lagi og þá voru ávallt uppi brigsl
um landráð og svik við þjóðina. Ég sé lík­
indi með þessu tvennu. Ég hef sagt mína
skoðun. Nú fær almenningur í landinu að
hafa um þetta að segja og þá skiptir mestu
að umræðan sé upplýst og yfirveguð.“
SVIK VIÐ LANDSFUNDINN?
Finnst þér þú ekki hafa svikið samþykkt lands-
fundar Sjálfstæðisflokksins um Icesave sem
sagði að ekki skyldi ganga að löglausum kröfum
Breta og Hollendinga í málinu?
„Nei, það finnst mér ekki.“
Ertu ekki sammála því að það standi skýrt og
skorinort í samþykkt landsfundarins að ekki
eigi að ganga að löglausum kröfum Breta og
Hollendinga?
„Það segir í ályktun landsfundarins að
við eigum að hafna löglausum kröfum
þeirra. Samningurinn byggir ekki á neinni
laga skyldu af okkar hálfu. Við höfnuðum
kröfum þeirra eins og þeim var haldið á
lofti. Þeir gáfu þær eftir og það er himinn
og haf milli þeirra krafna sem Bretar og
Hollendingar héldu á lofti framan af og
þess sem samkomulagið gengur út á.
Þetta er því allt annað mál. Niðurstaðan
er fengin fram með því að hafna skýrri
lagaskyldu. Nú taka aðilar málsins allir
þátt í lausn þess. Meðalvextirnir í sam­
komulaginu eru um 2,64% sem er langt
undir lágmarksvaxtabyrði landanna
tveggja. Það er óskiljanlegt þegar menn
halda því fram í umræðunni að við hljót um
að geta fengið þessa vexti ef svo skyldi fara
að við töpuðum í ágreiningi fyrir dóm stólum.
Það sér hver maður að samn ingsstaða okkar
yrði mun lakari ef til þess kæmi.“
Áttir þú ekki sem formaður flokksins að segja á
landsfundi að þú vildir semja um málið og því
gætirðu ekki staðið að þessari ályktun?
Nei, ég hef aldrei haldið þeim mál stað á lofti að kröfur um ríkisábyrgð á
innstæðutryggingasjóðnum væru lög­
mætar. Samkomulag um lausn málsins
byggir enda ekki á skýrri lagaskyldu,
heldur hagsmunamati. Ef ályktunin hefði
verið fyllsta höfnun fundarins við Icesave
þá hefði landsfundurinn átt að ganga
lengra og álykta að flokkurinn drægi sig
út úr öllum viðræðum um málið og kæmi
ekkert að lausn þess. Ályktun lands fund­
arins var hins vegar gott veganesti inn í
umræðurnar og skilaboð til okkar þing­
manna og að við sjálf stæðis menn kæm um
ekki að þeim frekar nema á nýjum og allt
öðrum forsendum – og sú varð raunin.“
Þú hafnar því þá að þú hafir ekki kúvent í
málinu frá landsfundinum, en þannig skynja
margir afstöðu þína?
„Ég hef frá upphafi viljað leita póli tískrar
lausnar á málinu. Það hefur verið mín skoð­
un alla tíð. Við höfum alls ekki kúvent í
Icesave málinu. Haustið 2008 lagði Ingibjörg
Sólrún Gísla dóttir, þá utanríkisráðherra í
ríkis stjórn Geirs H. Haarde, fram þings­
álykt unartillögu um Icesave sem þing­
flokkur Sjálfstæðisflokksins samþykkti og
ég mælti síðar með, sem formaður utan­
ríkis málanefndar, að yrði samþykkt. Með
þeirri ályktun sagði Alþingi: Við viljum
að leitað sé pólitískrar lausnar á Icesave
deilunni. Það var mín skoðun þá og er enn.
Ég hef aldrei brugðið út af þeirri braut.
En það er mikilvægt að ég hef ávallt sagt
skýrt að ég sætti mig ekki við ósanngjarna
skilmála eða afarkosti á borð við þá sem
fyrri samningar voru. Allt árið 2010 átti ég
aðild að viðræðum um lausn þessa máls og
við skipuðum okkar fulltrúa í samn inga­
nefndina. Það fór ekki fram hjá neinum. Það
er því fráleitt að tala um að ég hafi skipt um
skoðun í þessu máli.“
En kynntir þú nægilega vel fyrir flokksmönnum
að flokkurinn vildi semja um málið á pólitískum
forsendum?
„Já, ég tel mig hafa gert það. Ég sagði á
opnum fundum í Valhöll aftur og aftur að
ég væri að leita að samningslegri niður­
stöðu í þessu máli. En sumir hverjir hafa
gert ráð fyrir að við sjálfstæðismenn yrðum
alltaf í stjórnarandstöðuhlutverkinu í þessu
máli sama hvað öðru liði. Hafi menn borið
slíkar vonir til mín í þessu máli þá hafa þær
verið óraunhæfar; vonir sem ég hef ekki
gefið undir fótinn með.“
STAÐA ÞROTABÚS
LANDSBANKANS
Hvers vegna segir þú að þetta sé annars konar
samningur? Er þetta ekki sami samningurinn
í eðli sínu? Ríkissjóður, skattborgarar, ábyrg-
ist tvö erlend lán; 1,3 milljarða evra lán frá
Hollendingum og 2,3 milljarða punda lán
frá Englendingum sem tryggingasjóður inn-
stæðueigenda er látinn taka til að standa skil
á lágmarkstryggingunni til Breta og Holl end-
inga. Vextir eru lægri en í fyrri samningum og
kjörin betri en grunnábyrgðin og skyldan er sú
sama ef allt fer á versta veg.
„Þetta eru ekki lánasamningar í fyrsta
lagi. Það sést best á gjörbreyttu formi
samn inganna.“
Bíddu, er ríkissjóður ekki að ábyrgjast tvö erlend
lán sem tryggingasjóður innstæðu eig enda er
látinn taka til að greiða Bretum og Hollendingum
og viðurkenna þar með innstæðu tryggingakerfi
ESB? Ríkissjóður Íslands rukkar svo
innstæðutryggingasjóðinn sem innheimtir fé
sitt í þrotabúi Landsbankans og áhættan er öll
ríkissjóðs varðandi það sem fæst úr þrotabúinu.
Þannig voru fyrri samningar. Nú er um endurgreiðslutryggingu að ræða sem
þýðir að endanleg skuldbinding ræðst af
því sem vantar upp á að þrotabúið hafi
greitt af höfuðstólnum árið 2016. Auk þess
er skuldbinding um að greiða lága vexti á
biðtímanum. Uppgjörið fer reyndar fram í
gegnum tryggingasjóðinn.
Það er því grundvallaratriði að kynna
sér stöðu þrotabúsins þegar áhættan er
metin. Nú er talið að búið muni standa
undir tæplega 90% af öllum höfuðstól kröf­
unnar. Það mat er að mínu áliti mjög var­
færið og hefur farið hækkandi í hverjum
ársfjórðungi. Það eru jafnvel líkur á að
trygg ingasjóður innistæðueigenda fái að
lokum höfuðstólinn að fullu greiddan.
Þess vegna get ég engan veginn fallist á að
ríkið sé í raun að taka ábyrgð á allri fjár­
hæðinni.“
Það hlýtur að vera áfellisdómur yfir Alþingi
að hafa samþykkt svo herfilega lélegan samn ing
fyrir einu ári – sem og öllum þeim efnahags-
spekingum þjóðarinnar sem hvöttu til að hann
yrði samþykktur. Er furða að fólk hafi vantrú á
þinginu við að afgreiða þetta mál?
„Þetta mál hefur haft slæm áhrif á tiltrú
fólks á þinginu; það er enginn vafi á því.
En sú gagnrýni hlýtur að beinast að þeim
sem samþykktu afarkosti fyrri samninga.
Við sjálfstæðismenn höfnuðum þeim. Þetta
er ein ástæða þess að við vildum að málið
færi til þjóðarinnar að nýju.“