Frjáls verslun - 01.03.2010, Blaðsíða 29

F R J Á L S V E R S L U N • 3 . T B L . 2 0 1 0 29
Og stjórnarformaðurinn fer af fundi að því
er virðist vongóður. Það er hugsanlegt að lán
fáist gegn veði í lánum til norskra fyrirtækja.
Þetta er lánabók 561, verðmæt skræða sem
gæti bjargað Glitni.
Þessa Glitnishelgi kemur þó í ljós að lítil
ástæða var til bjartsýni. Það mátti ekki nota
norsku útlánin í fjármálavafninga, ekki veð­
setja þau, og þá var fáu álitlegu til að dreifa í
bókum bankans. Allt annað sem bankinn á
er „harla lélegt“. Það eru innlend húsnæðis­,
bíla og neyslulán – pappírar sem síðar verða
frægir undir nafninu „ástarbréf“.
Örlögin réðust fyrir helgi
Og nú rekur óðum að því sem verða vill.
Glitnir fær ekkert lán og frá föstudeginum
26. september, þegar búið er að skoða papp­
írana er augljóst að Seðlabankinn ætlar að
taka bankann.
Stærsti eigandi Glitnis, Jón Ásgeir Jóhann­
esson, kallar þetta að leikslokum „Stærsta
bankarán Íslandssögunnar“. Og það má
hugsa sér að einhverjir kostir aðrir hafi verið
í stöðunni til að fresta fallinu þar til síðar, en
ekki til að bjarga bankakerfinu.
Þessa Glitnishelgi í september virðast flestir
hafa brugðið sér af bæ. Útivistin heillar við­
skiptaráðherrann Björgvin G. Sigurðsson
eins og marga bankamenn. Hann fer með mál
bankanna þegar og ef hann fær að vita hvað
er að gerast. Svo var ekki Glitnishelgina.
Bæði forsætisráðherra og utanríkisráðherra
eru í New York. Það stendur til að Íslend­
ingar skipi autt sæti í Öryggisráði Sameinuðu
þjóðanna ef aðrar þjóðir vilja leyfa okkur það.
Sem þær vildu ekki.
Tómarúm
Á Íslandi virðist vera komið upp tómarúm
við stjórn landsins. Það er ekki bara vegna
þess að allir eru fjarverandi á þessum tíma að
skoða haustlitina eða taka þátt í alþjóða pólitík
heldur vegna þess að ekkert hefur í raun
verið gert vegna yfirvofandi fjármálakreppu.
Hugmyndir hafa verið ræddar en ekkert gert.
Það má með fullum rétti halda því fram að
viðbúnaði hafi lokið 15. maí um vorið þegar
samið var um gjaldeyrisyfirdrátt við þrjá nor­
ræna seðlabanka. Þetta eru litlir peningar
en duga fyrir innflutningi á nauðþurftum í
nokkra mánuði ef allt annað þrýtur.
Tilraunir til að koma upp stærri gjaldeyris­
varaforða hafa mistekist vegna þess að enginn
hefur trú á íslenska fjarmálakerfinu. Frá 15.
maí er það eitt til ráða að bíða og vona og sjá
til hvort þetta reddist ekki. Það reddaðist ekki.
Það er tómarúm þegar líður að Glitnis­
helg inni. Enginn er á slökkvistöðinni og
það er byrjað að brenna. Þegar Þorstein Már
Bald vinsson gengur inn á skrifstofu Davíðs
Oddsonar um hádegisbil 25. spetember fyllir
Davíð þetta tómarúm. Hann tekur málin í
eigin hendur og ræður því sem ráðið verður
um atburðarásina alla helgina.
Forsætisráðherra kallaður heim
Föstudagurinn 26. september fer í fundahöld
með Glitnismönnum og Davíð kallar Geir
H. Haarde forsætisráðherra heim frá New
York. Davíð lætur Árna Mathiesen fjár mála­
ráðherra vita um stöðuna en hann lætur
Björg vin G. Sigurðsson ekki vita og hefur
ekki talað við hann í meira en ár.
Enn um sinn eru það bara sjálfstæðismenn
og nokkrir Glitnismenn sem véla um málið
og aðeins einn maður hefur ákveðna hug­
mynd um hvað beri að gera. Seðla banka stjóri
ætlar að „taka bankann“ og verður hvergi
hvikað frá þeirri fyrirætlan.
Auðvitað má velta fyrir sér til hvers önnur
úrræði hefðu leitt. Lán hefði í besta falli fram­
lengt líf Glitnis um nokkra mánuði. Frétt um
að bankinn hefði fengið neyðarlán úr nær
tómum Seðlabankanum hefði hugsanlega
leitt af sér áhlaup – run – á alla bankana strax
um mánaðamótin. Lánið hefði því helst orðið
að vera leynilegt – það má ekki.
Ýmsar slysalegar tilviljanir ollu auk þess því
að fjölmiðlar vissu að eitthvað mikið var að
gerast.
Ráð og ráðleysi
En klukkan tifar alla Glitnishelgina.
Geir H. Haarde kemur heim í krísuna á
laugardagsmorgni. Ingibjörg Sólrún Gísla­
dóttir er í New York og fær að vita það sem
Geir veit. Flest starfsfólk Seðlabanka er í fríi
úti á landi eða í útlöndum. Hagfræðingar
bankans kvarta síðar undan að hafa ekki
verið hafðir með í ráðum.
En ákvörðunin er tekin: Bankinn fær ekki
lán, hann á ekkert nema ástarbréf. Síðan er
að sjá hvernig spilast úr þeirri stöðu að ríkið
eignist ráðandi hlut í bankaum.
Það er enginn tími til að fara í „efnahags­
legar analýsur“, er sagt, og því hafa hag fræð­
ingar og lögfræðingar Seðlabanka það náðugt
Glitnishelgina. Og bankaráðherrann einnig
alveg fram á sunnudagskvöld.
En það eru fundir allan laugardaginn 27.
september. Seðlabankastjórar með Fjár­
mála eftirliti og Glitnismönnum og Geir H.
Haarde með seðlabankastjórunum í forsætis­
ráðuneytinu.
Og í skúraveðrinu á laugardeginum, klukkan
16.00, koma bankastjórarnir út frá forsætis­
ráðherra. Sjónvarpsmenn sjá þetta fyrir til­
viljun og ná á mynd. Það er eitthvað mikið
að gerast úr því ráðamenn eru á fundi í
forsætisráðuneytinu á laugardegi.
„Ekkert að gerast“
Hraðinn eykst á atburðarásinni.
Bankaráðherrann langar að vita hvað er
að gerast en það „er ekkert að gerast“ segir
Tryggvi Þór Herbertsson, efnahagsráðgjafi
forsætisráðherra og Geir segist bara vera
að kynna sér mál bankanna eftir dvöl í
út löndum.
En það er eitthvað að gerast og forsætis­
ráðherra vill að samstarfsflokkurinn, Sam­
fylkingin, komi að málinu. Það gerist um
Ingibjörgu Sólrúnu í New York og Össur
Skarphéðinsson í sturtunni hjá World Class.
Þó segist Össur hvorki hafa „vit né áhuga“
á málinu. Þó kemur það í hans hlut að vera
bankaráðherra úr því enginn vill hringja í
sjálfan bankaráðherrann.
Hin raunverulega ákvörðun er þegar tekin.
Teningunum hefur verið kastað. Seðla­