Frjáls verslun - 01.03.2010, Blaðsíða 43

F R J Á L S V E R S L U N • 3 . T B L . 2 0 1 0 43
S T J Ó R N U N
fjármálaeftirlit, bankarnir og stjórnendur
stór skuldugra íslenskra fyrirtækja, mörg hver
með lán í erlendri mynt, með áfallaáætlun
uppi í erminni? Hvað ef allt færi til fjandans?
Um 28% fyrirtækja með áfallaáætlun
Kristinn Jón Bjarnason, M.Sc. í stjórnun
og stefnumótun frá viðskiptadeild Háskóla
Íslands, skrifaði í meistararitgerð sinni vorið
2009 um áfallastjórnun og áfallaáætlanir
innan fyrirtækja. Ritgerðin heitir Stjórnun
og upplýsingamiðlun á áfallatímum.
Þetta er forvitnileg ritgerð. Í tengslum
við hana gerði hann rannsókn á meðal
stjórn enda 264 stærstu fyrirtækja á Íslandi,
samkvæmt Frjálsri verslun, um það hvernig
íslensk fyrirtæki væru búin undir áföll og
hvort þau hefðu tilbúna áfallaáætlun.
Niðurstöður rannsóknar Kristins gefa vís­
bendingar um að áfallaáætlun sé til staðar
hjá 28% fyrirtækja. Það er lægra en gengur
og gerist erlendis, t.d. í Bandaríkjunum.
Í rannsókninni kemur fram að banka hrunið
haustið 2008 hafi haft áhrif á fyr ir tækin og
75% stjórnenda stærstu fyrirtækjanna segja að
þau hafi orðið fyrir áfalli.
Þrátt fyrir að aðeins 28% fyrirtækja hafi
áfallaáætlun segjast 72% þátttakenda í
könnuninni telja nauðsynlegt að þau hafi
slíka áætlun. Stjórnendurnir segjast orðnir
meðvitaðir um mikilvægi þess að hafa slíka
áætlun.
En hvers vegna hafa stjórnendur ekki
áfallaáætlun til að hlaupa upp á? Kristinn
Jón telur ástæðurnar margvíslegar og að
erfitt sé að sjá eina aðalorsök í niður­
stöðunum. Þó nefni 29% svarenda í
rannsókninni að áfallaáætlun sé í þróun og
að stefnt sé að því að taka hana upp.
Þess má geta að Seðlabanki Íslands bjó til
sérstaka stöðu innan bankans fyrir nokkrum
árum til að fylgjast með gangi mála og hafa
áfallaáætlun ef búskellur yrði í hagkerfinu
og áföll dyndu yfir. Ekki er að sjá að það
hafi skilað tilætluðum árangri; það varð
kerfishrun í bankakerfinu.
Ekkert fyrirtæki er óhult
Í ritgerð Kristins Jóns Bjarnasonar segir að
flest fyrirtæki geti búist við því að upp komi
áfall hjá þeim, hvort sem er óvænt
áfall eða undirkraumandi áfall.
„Ekkert fyrirtæki er óhult
fyrir áföllum og oft óvæginni
um fjöllun fréttamanna um þau,“
segir Kristinn. „Áfalli fylgir því
alltaf mikil óvissa innan fyrirtækja
og það getur bæði haft í för með
sér fjárhagslegt tjón og skaðað
ímynd og vörumerki fyrirtækisins.
Það er því mikilvægt fyrir stjórn­
endur í fyrirtækjum að geta
brugð ist fljótt og rétt við áföllum.
Ef rétt er staðið að málum getur
áfall orðið fyrirtækjum til góðs og
líkur á því aukast ef stjórnendur
í fyrirtækjum eru viðbúnir
áföllum.“
Fram kemur í ritgerðinni að
áfallaáætlun sé hluti af áfalla­
stjórn un og að við áfall verði
stjórnun nær undantekningalaust erfið ef
engin áfallaáætlun er til staðar.
„Með því að hafa áfallaáætlun er hægt
að bregðast rétt við,“ segir Kristinn. „Gott
er fyrir fyrirtæki að hafa áfallateymi sem
ber ábyrgð á áfallaáætlun og hefur einn
talsmann út á við. Vinna við áfallaáætlun
er ekki einfalt ferli, en til eru sérfræðingar
í áfallastjórnun, til dæmis ráðgjafar alm­
annatengslafyrirtækja sem geta veitt stjórn­
endum eða fyrirtækjum aðstoð við gerð
áfallaáætlunar.“
Í ritgerðinni kemur fram að upplýsinga­
miðlun á áfallatíma og viðbrögð við áföll um
séu mikilvæg fyrir fyrirtæki ef þau vilja við­
halda jákvæðri ímynd sinni og nauð synlegt
sé að stjórnendur hafi skilning á því.

Fjölmiðlar stýra umræðunni
„Þetta er þeim mun mikilvægara í ljósi
þess hve auðvelt það er fyrir fjölmiðla að
Kristinn Jón Bjarnason, M.Sc. í stjórnun og stefnumótun
frá viðskiptadeild Háskóla Íslands, skrifaði meistararitgerð
um áfallastjórnun og áfallaáætlanir innan fyrirtækja.
Áfallaáætlun er þeim mun mikilvægara í ljósi þess hve
auðvelt það er fyrir fjölmiðla að stýra umræðunni fái þeir
ekki nægar upplýsingar – og hve fljótt fréttir af áföllum
berast heimshorna á milli.
Askan eirir engu. Mynd Páll Stefánsson