Frjáls verslun - 01.03.2010, Side 45

F R J Á L S V E R S L U N • 3 . T B L . 2 0 1 0 45
um 33% þeirra að áfall geti komið upp í
fyrirtæki þeirra á næstu fimm árum.
„Þegar skoðað er hvort þátttakendur segjast
geta ráðið við áföll sem upp koma í fyrir­
tækinu án þess að fá aðstoð eru 45,3% þeirra
mjög sammála eða frekar sammála því.
Um 58% þátttakenda eru sammála að
fyrir tækið sé með starfsmenn sem geta séð
um áfallastjórnun komi til áfalls og 48%
þátttakenda segjast hafa þekkingu á áfalla­
stjórnun. Rúm 39% eru mjög eða frekar
sammála því að fyrirtækið þurfi að fá ráðgjöf
frá almannatengslafyrirtæki ef fyrirtæki
þeirra verður fyrir áfalli. Tæplega 59%
svarenda eru mjög eða frekar sammála því að
fá lög fræði lega ráðgjöf ef fyrirtækið verður
fyrir áfalli. Í könnuninni kemur fram að í
fáum fyrirtækjum hafa starfsmenn hlotið
þjálfun í áfallastjórnun. Flestir þeirra sem
svöruðu spurningunni um hvort nauð synlegt
væri að efla umræðu um áfalla stjórnun töldu
svo vera og vilja geta brugðist betur við
áföllum í fyrirtækjunum.“
Ekki hægt að sjá allt fyrir, eða hvað?
Kristinn segir að fræðimenn hafi áður bent
á þá hugsun hjá sumum stjórnendum að
það sé ómögulegt að gera ráð fyrir öllu sem
geti gerst og að áætlun myndi ekki vera
fyrirtækinu til góðs. Þetta gæti útskýrt hvers
vegna svona mörg fyrirtæki eru ekki með
áfallaáætlun.
Í könnuninni kemur fram að stjórnendur
virðast ekki hafa næga þekkingu á viðfangs­
efninu og að þeir telji önnur verkefni
brýnni. Þetta gæti átt eftir að breytast enda
benda rannsóknir erlendis til þess að sú sé
þró unin í heiminum.
Margir segjast vinna að því að koma upp
áfallaáætlun. Erlendar rannsóknir benda
til að fleiri fyrirtæki séu farin að hugsa um
áfalláætlanir og er það í samræmi við rann­
sóknina sem var gerð hérlendis.
Að mati Kristins Jóns Bjarnasonar er
ekki hægt að alhæfa út frá niðurstöðum
rannsóknarinnar um stöðu fyrirtækja
almennt en hún gefi vísbendingar um
það hvernig þessum málum var háttað í
fyrirtækjum á Íslandi vorið 2009.
„Rannsóknir á stjórnun og
upplýsingamiðlun á áfallatímum og áfalla­
stjórnun innan fyrirtækja og opinberra
stofn anna hér á landi eru fáar og er þörf á
frekari rannsóknum á þessu sviði.“
Kristinn Jón segir að áfallastjórnun verði
sífellt mikilvægari í stjórnun og rekstri fyrir­
tækja á Íslandi, þar sem fjölmiðlun er orðin
alþjóðleg. Upplýsingar séu aðgengilegri en
áður – og þær dreifast mjög fljótt.
Í rannsókninni kemur fram að flestir
þeirra sem svöruðu telja nauðsynlegt að
auka fræðslu og umræðu um áfallastjórnun
á Íslandi og því megi telja líklegt að íslensk
fyrirtæki muni hugsa meira um áfalla­
stjórn un í framtíðinni.
S T J Ó R N U N
Almannavarnir eru með viðbragðsáætlanir komi til nátt úru­
hamfara. En hvað með fyrirtæki komi upp krísa? Í könnun
Kristins Jóns Bjarnasonar eru vísbendingar um að aðeins 28%
af stærstu fyrirtækjum landsins séu með áfallaáætlun tilbúna.
Könnunin fólst í spurningum til stjórnenda 264 stærstu fyrirtækja á
Íslandi, samkvæmt Frjálsri verslun.
Meistararitgerð Kristins Jóns Bjarna-sonar nefnist Stjórnun og upp lý singa -
miðlun á áfallatímum. Hún var skrifuð í
viðskiptafræðideild Háskóla Íslands vorið
2009 og fjallar um áföll, áfallastjórnun og
upplýsingamiðlun á áfallatíma.
Í ritgerðinni kemur fram að flest fyrirtæki
geta búist við því að verða einhvern tíma
fyrir áfalli eða krísu. Tilgangur ritgerð ar-
innar var að stuðla að auknum skilningi
og þekkingu á hugtakinu áfallastjórnun í
fyrirtækjum.
Hluti ritgerðarinnar var gerð rannsóknar
sem fólst í því að vorið 2009 voru
spurningalistar um stjórnun og upplýsinga-
miðlun á áfallatímum lagðir fyrir stjórn-
endur 264 stærstu fyrirtækja á Íslandi
árið 2007, samkvæmt tímaritinu Frjálsri
verslun.
Spurningalistinn var settur upp í Out-
come vefkannanakerfinu. Samtals voru
spurningarnar 58. Stór hluti var full-
yrðingar þar sem svarmöguleikar voru:
Sammála eða ósammála. Alls svöruðu
129 spurningalistanum og var svarhlutfall
því 48,9%.
Markmið rannsóknarinnar var að leita
svara við því hvernig íslensk fyrirtæki væru
búin undir áföll og hvort þau hefðu tilbúna
áfallaáætlun ef áfall dynur yfir.
Kannað var hvert viðhorf svarenda væri
til áfallastjórnunar, hvort þátttakendur
teldu nauðsynlegt að auka þekkingu um
áfallastjórnun í fyrirtækjunum og hvort til
staðar væri áfallateymi í fyrirtækjunum.
Rannsóknin hefur bæði vísindalegt og
hagnýtt gildi og er eins og áður sagði
ætlað að stuðla að auknum skilningi og
þekkingu á hugtakinu áfallastjórnun.
Áfallastjórnun er ung fræðigrein sem
hefur verið við lýði í tæp þrjátíu ár. Hún
er samtvinnuð stefnumiðaðri stjórnun,
því aðeins með skýrri stefnu verður
áfallastjórn markviss og áhrif áfalls minni
en ella.
Í rannsókninni, sem gerð var í tengslum
við ritgerðina, kom fram að bankahrunið
haustið 2008 hefði haft áhrif á fyrirtækin
rekstrarlega og 75% þátttakenda segjast
hafa orðið fyrir áfalli á árinu 2008.
Myndatexti: (Mynd af forsíðu Frjálsrar
verslunar 300 stærstu 2008).
Áfalla stjórnun er ung fræðigrein sem hefur
verið við lýði í tæp þrjátíu ár.
KÖNNUN
KRISTINS JÓNS
BJARNASONAR