Frjáls verslun - 01.09.2009, Síða 122

122 F R J Á L S V E R S L U N • 8 . - 9 . T B L . 2 0 0 9
S T j ó R N u N
Fiskibein
Fiskibeinið, sem svo er kallað vegna útlits síns, er líka nefnt orsaka-
og afleiðingarit eða Ishikawa -rit í höfuðið á höfundinum. Það er
notað til að greina orsakir vandamála. Þá er teiknuð lárétt lína og
við enda hennar er vandamálið. Út frá þeirri línu eru síðan dregnar
upp aðrar línur fyrir flokka ólíkra orsaka sem gætu hafa leitt af sér
vandamálið. Flokk arnir eru gjarnan hafðir fjórir: Fólk, aðferðir,
efni og vélar. Önnur flokkun með fleiri eða færri línum getur vel
átt við. Fjöldi lína fer eftir eðli þess vandamáls sem verið er að leysa
eða eftir því hvers konar starfsemi er um að ræða. Síðan er hægt að
greina flokk ana áfram niður eftir því hvernig vandamálið er vaxið
hverju sinni.
Dæmi um fiskibeinamynd.
punktarit
Punktarit er notað til að skoða hvort samband er á milli tveggja
breyta. Punktaritið er ekki notað til að sanna tölfræðilega hvort
orsakasamband sé á milli breytanna, heldur sýnir það myndrænt
hvort og þá hvernig slíkt samband er. Einfalt er að sjá af hallanum
á línunni hvort sambandið milli breytanna er jákvætt eða neikvætt.
Eins má sjá hversu sterkt sambandið er út frá fjarlægð punktanna
frá línunni. Punktaritið er í raun myndræn aðferð til að greina gögn
og mögulega fylgni breyta.
Dæmi um punktarit
Stýririt
Stýririt eru notuð við eftirlit með ferlum yfir tíma til að fylgjast með
breytingum í hegðun þeirra. Mælingar á ferli eru settar í línurit,
síðan er meðaltal, efri og neðri mörk (viðvörunarlínur) ferlisins
reiknuð út og teiknuð inn á ritið. Margar gerðir eru til af stýriritum
og fer notkun þeirra eftir eðli þeirra gagna sem notuð eru. Stýririt
sýnir hversu stöðugt eða óstöðugt viðkomandi ferli er og leiðir í ljós
hvort gera þurfi á því breytingar t.d. til að auka stöðugleika.
Dæmi um stýririt
Flæðirit
Flæðirit eru notuð til að lýsa ferli eins nákvæmlega og þörf er á.
Notuð eru tiltekin tákn við gerð þeirra. Þó að flæðirit geti verið
sáraeinfalt að sjá, getur verið nánast ómögulegt fyrir einn einstakling
að teikna gott flæðirit. Árangursríkast er að það sé mótað í
samvinnu allra hlutaðeigandi aðila. Dæmið á myndinni sýnir t.d.
ferlið sem hefst við móttöku pöntunar.
Dæmi um flæðirit
Aðrar árangursstjórnunaraðferðir
Í bókinni Framsækin stjórnun er fjallað um fjölmargar aðrar
árangursstjórnunaraðferðir. Má þar nefna: Ferlisstjórnun,
stjórnun samkvæmt stöðlum, að meta árangur (5 aðferðir),
stjórnun þekkingar (4 aðferðir), Six Sigma, Straumlínustjórnun
(Lean) og áhættustjórnun (2 aðferðir. Einnig er í bókinni vöndið
atriðaorðaskrá. Myndirnar í greininni eru frá shutterstock.com
og eru þær sömu og eru í bókinni. Framsækin stjórnun fæst hjá
Stjórnvísi.
Aflei∂ ing
/ vandamál
Vélar og tækiEfni
FólkA∂fer∂ir
40
35
30
25
20
15
10
5
0
1020
1010
1000
990
980
970
1 2 3 74 95 86 10 1211
Efri mörk
Ne∂ri mörk
Me∂altal
Móttaka pöntunar
Yfirfer∂ Sta∂festing
á yfirfer∂
Sta∂festing send
Lei∂rétting
já
nei
Í lagi?
Framsækin stjórnun – árangursstjórnun
Vorið 2006 gaf Stjórnvísi út litla bók sem heitir Framsækin
stjórnun. Bókin sú lætur lítið yfir sér en er stútfull af upplýsingum
um helstu aðferðir árangursstjórnunar á mannamáli. Það eru
félagar í Stjórnvísi sem skrifa efni bókarinnar af mikilli þekkingu
og reynslu af beitingu þeirra aðferða árangursstjórnunar sem
um er fjallað. Höfundar efnis í bókinni eru: Ásrún Rúdólfsdóttir,
Ásta Þorleifsdóttir, Brynhildur Bergþórsdóttir, Eggert Claessen,
Einar Ragnar Sigurðsson, Hrefna Sigríður Briem, Höskuldur
Frímannsson, Kjartan J. Kárason, Kristín Kalmansdóttir, Lára
Jóhannsdóttir, Steinunn Ketilsdóttir og
Vigdís Jónsdóttir.
Í þessari grein verður gripið niður
í kaflann um gæðastjórnun, sem er
án efa ein þekktasta og útbreiddasta
aðferð árangursstjórnunar sem til
er. Framsækin stjórnun færst hjá
Stjórnvísi.