Læknablaðið - 01.07.2014, Blaðsíða 43

LÆKNAblaðið 2014/100 411
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
Eftir rúmlega ársdvöl í Noregi og á
Íslandi var orðið eitthvað friðsamlegra í
Kína svo fjölskyldan flutti aftur þangað og
þar ólst Jóhannes upp til níu ára aldurs.
Árið 1937 fóru þau heim til Noregs í
lögboðið frí og hugðust snúa aftur til Kína
að því loknu. Þá var hins vegar skollin á
styrjöld þar eystra og allar leiðir þangað
lokaðar. Það varð því úr að fjölskyldan
flutti til Íslands og þar dvaldi Jóhannes
um tveggja áratuga skeið.
Vildi verða kristniboði
Á menntaskólaárunum kynntist hann
hjúkrunarnema frá Vestmannaeyjum, Ás­
laugu Johnsen, og þau opinberuðu trúlof­
un sína daginn sem hann varð stúdent, 17.
júní 1949. Þá var Jóhannes staðráðinn í að
verða kristniboði og hann langaði að starfa
í Kína. „Áslaug spurði af hverju ég færi
ekki í læknisfræði, þar gæti ég orðið að liði
í trúboðsstarfinu. Ég leit alltaf á þetta sem
sama hlutinn. Í báðum hlutverkum var
ég að þjóna og hjálpa fólki. Það bjó mjög
sterkt í mér að starfa að trúboði og í Kína
hafði ég séð hversu vel þetta tengdist því
skólinn okkar var í nágrenni við sjúkrahús
kristniboðsins þar,“ segir Jóhannes.
Hann lauk læknisnámi í Háskóla Ís­
lands og starfaði sem kandídat árið 1957­8.
Að því loknu fluttu þau til Noregs þar sem
Jóhannes var í starfsnámi í skurðlækning­
um í Molde og einnig í Svíþjóð. Hann sótti
svo nám í hitabeltislækningum í Lundún­
um áður en þau héldu á vit ævintýranna í
Eþíópíu árið 1960.
Í maí það ár vígðust þau hjónin til
kristniboða og í ágúst mættu þau til leiks
í bænum Irgalem í Suður­Eþíópíu þar
sem Jóhannes var um skeið læknir við
sjúkrahús norska kristniboðssambandsins.
Eitthvað hafði skolast til í samskiptum við
þarlenda því tungumálanámskeið sem
hann átti von á varð að að bíða betri tíma
um sinn. Þess í stað varð hann að bjarga
sér með aðstoð túlks. „Ég lærði þó fljótt
helstu orð spítalamálsins,“ segir hann.
Frumkvöðlastarf
Aðkoman var ekkert sérlega glæsileg í
Irgalem. „Þar hafði kristniboðið starfrækt
spítala í nær 20 ár en í bænum var engin
opinber vatnsveita. Vatn var lagt inn um
líkt leyti og við settumst að í Irgalem.
Fram að því þurfti að sækja allt vatn á
ösnum. En þótt slíkur spítali stæðist vart
gæðakröfur nútímans stóðst læknastarfið
sem þar var unnið kröfur þessa tíma.
Við sinntum fyrstu hjálp og notuðum
viðurkennd lyf. Við urðum að mennta fólk
til starfa jafnóðum því það var ekki til í
þessu fátæka landi.“
Allar aðstæður voru óneitanlega mjög
ólíkar því sem hann hafði kynnst. „Stund­
um brostu menn að tillögum mínum og
þóttu þær út í hött. Ég átti það til að stinga
upp á hlutum sem ekki voru til, til dæmis
að gefa vökva í æð. Ég gerði mér ekki
grein fyrir því hversu mikla vinnu það
kostaði að dauðhreinsa vatnið. Sem betur
fer kunni Áslaug tæknina sem þurfti til
að framleiða æðavökva. Sú tækni var enn
í notkun á Landspítalanum á þessum tíma.
Þetta var því mikið frumkvöðlastarf.
Hjúkrunarfræðingar voru ekki tiltækir
svo við menntuðum það sem við köll­
uðum „dressers“. Þetta var stétt manna
sem ítalski herinn hafði innleitt en þeir
þurftu að þekkja helstu lyf, sótthreinsun
og almenna hjúkrun. Þetta var eins konar
Jóhannes með lítinn skjólstæð-
ing í fanginu. Myndin tekin í
Jinka 2009.