Læknablaðið - 01.07.2014, Blaðsíða 44

412 LÆKNAblaðið 2014/100
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
hjúkrunarnám á tveimur stigum. En
vissulega var þetta langt frá nútímanum.“
Á vegum stjórnvalda
Eftir eitt ár í Irgalem fluttust þau til Gidole
þar sem þau dvöldu lengst af. Þar höfðu
fyrstu norsku kristniboðarnir hafið rekst­
ur heilbrigðisþjónustu með leyfi stjórn­
valda og boðist til að koma á fót spítala.
„Þess vegna var ég sendur þangað en ekki
til Konsó þar sem íslensku kristniboðarnir
voru,“ segir Jóhannes og bætir því við að
hann hafi allan sinn starfsferil í Eþíópíu
verið á launum frá íslensku kristniboðs­
samtökunum.
Á því var þó ein undantekning sem
varaði í fjögur ár en þann tíma var Jóhann­
es embættismaður á launum frá eþíópísk­
um stjórnvöldum. „Það var á margan hátt
áhugavert frá faglegu sjónarmiði. Ég vann
að því að efla menntun hjúkrunarfólks og
ljósmæðra en það verkefni var á vegum
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar
(WHO). En meginstarf mitt á þessum
árum var að hafa umsjón með heilsu­
gæslustöðvum í fylkinu. Stjórnvöld vildu
að yfirstjórn þeirra væri í höndum manns
með læknismenntun.“
Mætti skilningi fólksins
Lengst af starfaði Jóhannes þó meðal fólks­
ins við að lækna það og hjúkra því. „Ég
átti alltaf gott samstarf við fólkið, bæði
sjúklinga og starfsmenn. Meðfram læknis­
starfinu þurfti ég alltaf að kenna, ekki
bara hjúkrun heldur smíðar og pípulagnir
og fleiri praktíska hluti því iðnaðarmenn
voru ekki á hverju strái. Fólkið í Gidole
sýndi spítalanum mikinn skilning og vissi
að þar fengi það þjónustu. Í fyrstu kynnt­
ist ég lítillega fáfræði og hindurvitnum
íbúa og vissi af því að töfralæknar voru
einnig að störfum. En fólk treysti okkur og
með tímanum hvarf öll tortryggni.
Starfsemin þróaðist og eftir því sem
vegir skánuðu leitaði fólk lengra að
eftir þjónustu okkar. Stjórnvöld gerðu sér
líka smám saman grein fyrir því að við
starfræktum raunverulegt sjúkrahús. Á
þessum upphafsárum komst ég yfir bók
eftir breskan lækni, Maurice King, sem
hafði starfað lengi í nýlendum Breta í
Afríku. Hann lýsti þeirri tækni sem notuð
er við lækningar um alla álfuna og þangað
sótti ég margt sem reyndist nytsamlegt við
okkar aðstæður.“
Hungursneyðir og bylting
Það gekk á ýmsu í Eþíópíu á þeim árum
sem Jóhannes starfaði þar. Eins og flestir
þekkja herjuðu hungursneyðir á landið
með reglulegu millibili. „Hún varð aldrei
mikil á okkar slóðum. Þó man ég að
hungrið svarf að Konsó eitt sinn. Þá leigði
kristniboðið þar fjórar þyrlur til að flytja
mat og aðrar nauðsynjar til fólks því
vegirnir voru flestir ófærir. En verst varð
hungursneyðin í norðurhluta landsins og
þar sem nú er Eritrea.“
Hungursneyð sem varð á árinu 1973
komst í heimsfréttirnar þrátt fyrir til­
raunir stjórnvalda til þess að halda henni
leyndri fyrir umheiminum. Það átti sinn
þátt í falli keisarans Haile Selassie. „Þegar
þetta kom í heimsfréttirnar lentu Eþíópar
í vandræðum. Þeir voru að undirbúa tíu
ára afmæli Samtaka Afríkuríkja (OAU)
og áttu von á öllum leiðtogum álfunnar í
heimsókn til Addis Abeba. Það átti að vera
mikil hátíð á sama tíma og fólkið svalt.“
Keisarinn hrökklaðist frá völdum og við
tóku menn sem kenndu sig við marxisma
og kommúnisma.
Jóhannes segir að keisarinn hafi verið
vinsæl persóna þótt embættismenn hans
Fjölskyldan í Eþíópíu árið 1972. Jóhannes í Gidole ásamt hjúkrunarfræðingunum Margréti Hróbjartsdóttur og Simonettu
Bruvik og nokkrum heimamönnum.
Haile Selassie Eþíópíukeisari kom í heimsókn til Gidole þar sem Jóhannes sýndi honum aðstöðuna. Keisarinn er sá
stutti með hjálminn.