Læknablaðið - 01.03.2015, Page 21

LÆKNAblaðið 2015/101 141
áhrif á lifun eða fyrsta takt þótt tilhneiging hafi verið til bættrar
lifunar. Hlutfallið þar sem nærstaddir reyna grunnendurlífgun er
með því hæsta sem gerist í heiminum í dag.3-5,13 Skýrist aukningin
hugsanlega að hluta af „Hringja og hnoða“ átakinu sem hófst 2002.
Hins vegar gæti hlutfallið verið mun hærra og þarf að auka vitund
landsmanna um mikilvægi grunnendurlífgunar. Rannsaka þarf
betur áhrif grunnendurlífgunar hér á landi til að sjá ástæður þess
að grunnendurlífgun skilar sér ekki í aukinni lifun. Verið gæti
að það þyrfti stærra þýði, en eins þyrfti að athuga gæði þeirrar
grunnendurlífgunar sem er framkvæmd.
Hlutfall þeirra sem útskrifast með vitræna skerðingu eftir
heppnaða endurlífgun er svipað og í síðast uppgjöri, sjá töflu IV.
Athygli vekur að 8 af þeim 11 sem voru með vitrænna skerðingu
við útskrift höfðu annaðhvort ekki vitni að hjartastoppi eða fengu
ekki grunnendurlífgun og að einungis einn einstaklingur var með
meira en væga skerðingu á vitrænni getu. Hafa rannsóknir sýnt að
færni einstaklinga með vitræna skerðingu eftir hjartastopp er þó
góð og batnar þegar frá líður.24
Hlutfall þeirra sem komast lifandi inn á gjörgæslu/legudeild
hefur verið að aukast miðað við fyrri uppgjör, úr 31-33% frá ár-
unum 1987-96 til 41% frá árunum 1999-2002 og nú 45% frá árunum
2004-2007. Marktækur munur reyndist vera milli tímabilanna 1987-
96 og 1999-2007 (p=0,001). Virðist því árangur þjónustunnar vera
að batna. Hugsanlegt er að þetta tengist betri menntun og reynslu
neyðarbílslækna og fjölgun sérhæfðra sjúkraflutningamanna með
bráðatæknamenntun.23 Einnig getur verið að aukin áhersla í end-
urlífgunarleiðbeiningum á hjartahnoð á kostnað öndunaraðstoðar
og lyfjagjafar eigi þátt í þessari þróun.8 Útkallstími milli uppgjöra
er svipaður, 6,3 mínútur nú miðað við 6,1 mínútur árin 1999-2002
en hins vegar gæti aukin farsímaeign hafa stytt ómælanlega hluta
af heildarviðbragðstíma frá því einstaklingur hnígur niður þar til
sérhæfð hjálp berst, en farsímaeign höfuðborgarbúa var 9% árið
1996 en hátt í 100% árið 2006.25 Útkallstími hér á landi er ekki
styttri miðað við erlendar niðurstöður, sem hafa verið á bilinu
5,1-7,2 mínútur.3,26,27 Er hugsanlegt að góð lifun hér á landi skýrist
af háu hlutfalli grunnendurlífgunar, reynslu neyðarbílslækna og
sjúkraflutningsmanna ásamt góðri þjónustu á Landspítala.20,23,27
Meiri líkur eru á að þeir sem reynast í sleglatifi/sleglahraðtakti
lifi að innlögn og útskrifist miðað við fyrri rannsóknir. Af þessum
hópi útskrifuðust 43% á rannsóknartímabilinu miðað við tæplega
30% í síðustu rannsóknum. Eins lifa 64% þessara einstaklinga að
innlögn á gjörgæslu- eða legudeild nú, miðað við 56% í síðustu
rannsókn.
Veikleikar rannsóknarinnar
Ekki var til staðar nákvæm tímaskráning á hjartastoppi, það er
hversu langur tími leið frá hjartastoppi þar til hringt var á Neyðar-
línu. Ekki var heldur hægt að meta í rannsóknargögnunum hversu
langur tími leið frá komu sjúkrabíls á vettvang þar til fyrsta rafstuð
var gefið.
Einn helsti galli rannsóknarinnar er stærð þýðis. Vegna lítils
tölfræðilegs styrks í svo smáu þýði þyrfti að stækka rannsóknar-
hópinn til að geta sýnt fram á mismun í horfum ef hann er raun-
verulega til staðar.
Lokaorð
Meginniðurstöður rannsóknarinnar eru áframhaldandi góður ár-
angur endurlífgana utan sjúkrahúsa á Reykjavíkursvæðinu. Lifun
sjúklinga var betri þegar vitni varð að hjartastoppinu samanborið
við þau tilvik þegar ekkert vitni var til staðar. Lifun sjúklinga sem
lögðust inn á gjörgæslu/legudeild med sleglatif/sleglahraðtakt
sem fyrsta takt var marktækt aukin. Líklegt er að bætt þjónusta
á Landspítala með stöðugri hjartaþræðingarvakt og kælingu eftir
hjartastopp skýri bættan árangur.
Bestu þakkir fær Bjarki Þór Elvarsson við raunvísindadeild Há-
skóla Íslands, en hann sá um tölfræði við vinnslu greinarinnar.
R A N N S Ó K N
ENgLiSH SUMMArY
introduction In the Reykjavik area, a physician staffed ambulance
responded to cardiac arrests from 1982-2007. The aim of this study was
to assess the outcome of attempted pre-hospital cardiac resuscitations
in the period from 2004-2007 and compare to previous studies.
Material and methods: All cases of attempted prehospital resus-
citations in cardiac arrests of presumed cardiac etiology. Data was gat-
hered according to the Utstein template.
Results: of a total of 289 cases in cardiac arrest, resuscitation was
attempted in 279 and 200 of those were presumed to have a cardiac
etiology. Men were 76% of the patients and the average age was 67.7
years. Average response time was 6.3 min. one hundred and seven
(54%) survived to hospital admission and 50 (25%) survived to disch-
arge compared to 16-19% in previous studies (p=0.16). The presenting
rhythm was ventricular fibrillation/ventricular tachycardia (VF/VT) in
50% of the cases, 30% was in asystole and 20% in pulseless electrical
activity (PEA). of those admitted to intensive care unit/ department and
had ventricular fibrillation on the first rhythm strip 70% were discharged
during 2004-2007 compared to 49% during 1999-2002 (p=0.01).
bystander CPR was provided in 62% of witnessed cases compared
to 54% in a previous study (p=0.26). one hundred and twenty (60%)
were witnessed cases of which 37 (31%) survived to hospital discharge
compared to 5 (8%)of non witnessed cases (p<0.01).
Conclusion: one in every four cardiac arrest patients in the Reykjavik
area survives to discharge. This is similar to previous studies in the area
(16-19%) and high compared to international studies 3-16%. Survival of
those admitted to intensive care unit/ department and had ventricular
fibrillation on the first rhythm strip was significantly higher compared
to previous studies. Survival was found to be significantly higher if the
cardiac arrest was witnessed.
Results of pre-hospital cardiac resuscitation in the Reykjavik area 2004-2007
Mogensen bA1, bjornsson HM2, Thorgeirsson G1, Haraldsson GE2, Mogensen b2
1Department of Cardiology, Landspítali – The National University Hospital of Iceland, 2Department of Emergency Medicine, Landspítali - The National University Hospital of Iceland.
key words: prehospital, cardiac arrest, resuscitation, survival.
Correspondence: Brynjólfur Árni Mogensen, billimogens@gmail.com