Tímarit Máls og menningar - 01.05.1944, Blaðsíða 60

50
TIMARIT MALS OG MENNINGAR
um mönnum, sem liafa rnikil áhrif á samtíð sína, jafnvel þótt þeir
séu hindraðir í að njóta sín.
Bóza og Ba-tsje höfðu aldrei hitt hann, aðeins séð hann í ræðu-
stóli, en þau áttu allar hans opinberu skýrslur, og höfðu lesið þær
og rannsakað gaumgæfilega. Að sumu leyti var hann í augum þeirra
freinri sjálfu skáldinu, Oton. Þau andmæltu því ekki, þegar ég
sagði, að doktor Stamper væri áhrifamesti maður, sem Júgóslavía
hefði eignazt. Hann vissi, „hvernig átti að taka á hlutunum“. Fyrir
tveimur árum, skömmu áður en þau bundust tryggðum, höfðu þau
skrifað honum og skýrt honum frá þeirri ákvörðun sinni, að þau
ætluðu að verða læknar. Og þau höfðu fengið svar. „Doktor Her-
kúles“ lét í ljós ánægju sína yfir vali þeirra, og sagðist vona, að
ekkert gæti hindrað þau í að verða „læknar alþýðunnar“.
Þetta bréf var þeim mjög dýrmætt.
Bóza og Ba-tsje fylgdu okkur á járnbrautarstöðina, þegar við
lögðum af stað til Trieste á heimleið. Nokkur næstu árin fengum
við bréf og bréfspjöld frá þeim. Venjulega skrifuðu þau bæði undir
þau. Við skrifuðu þeim aftur og sendum þeim bækur og tímarit.
Stundum fundum við milli arkanna fjallarós eða skógarblóm, lauf
af beyki eða linditré. Þegar við keyptum lítinn búgarð í Delvar-
dalnum, árið 1937, sendi Stella þeim blóm og lauf frá okkur.
Þá voru þau í Prag, það var annað skólaár þeirra í læknadeild.
Þau skrifuðu, að skólinn væri svo góður, að þau hefðu breytt á-
ætlun sinni, og ætluðu að verða tvö ár enn í Tékkóslóvakíu, en fara
síðan á háskólann í Varsjá. Það væri óvíst, að þau gætu farið til
Ráðstjórnarríkjanna, vegna þess að Júgóslavía hefði ekki stjórn-
málasamband við þau. Sennilega mundu þau ljúka námi sínu í
Belgrad.
Um sumarið og haustið, þegar glæfrabrallið var í Miinchen,
heyrðum við ekkert frá þeim — ekkert fyrr en vorið eftir að Hitler
hafði lagt undir sig Tékkóslóvakíu. Þá kom bréf frá Varsjá, ritað
með hendi Bózu:
„Manst þú eftir því, Stella, hve bitur ég var, fáum vikurn áður en
þið Louis fóruð frá Júgóslavíu? Þannig er ástatt fyrir okkur Ba-
tsje nú. Versta ógæfa okkar er framundan. Okkar Hausaskelja-