Tímarit Máls og menningar - 01.05.1944, Blaðsíða 70

60
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
unin valdi vöruskorti. en ástæðan til þess, að B. F. telur það, sem
hann lýsir, í ósamræmi við það, sem vera eigi samkvæmt jöfnunum,
er sá misskilningur hans, að í jöfnunum eigi að felast skýring á
því, hvernig breytingarnar verða, og svo hitt, að hann ruglar sam-
an ákefð (intensiteti) eftirspurnarinnar og tölu þeirra viðskipta,
sem geta orðið. Þótt ákefð eftirspurnarinnar aukist við verðlækk-
un, fækkar tölu þeirra viðskipta, sem geta.orðið, ef vörumagn er
óbreytt, enda er augljóst mál, að ekki getur þurft jafnmargar eða
fleiri krónur til þess að kaupa 100 kg. af vöru, ef verð hvers kílós
er lækkað úr 1 krónu í 90 aura. Fleiri dæmi um þennan misskilning
hirði ég ekki að nefna.
Tilraunir B. F. til að sýna fram á, að staðreyndunum sé á annan
veg farið en búast megi við samkvæmt kvantitetslögmálinu, fara
því út um þúfur, og er það að vonum. Kaflanum, sem um þetta
fjallar í ritgerð hans, lýkur með þessum orðum: „Af þessum dæm-
um gæti G. Þ. G. lært það, að í heimi reynslu og veruleika gilda
allt önnur lögmál en í hinni innantómu veröld formálans P ■ U =
Vm • V“. Þessi niðurlagsorð og raunar röksemdafærsla kaflans öll
er þeim mun undarlegri sem B. F. segir í upphafi hans, að sam-
kvæmt skýrgreiningu minni séu „jöfnurnar óneitanlega fullkomlega
rökréttar í sjálfum sér“, og hann er áður búinn að líkja þeim við
það, að tvisvar sinnum tveir séu fjórir. Með tilraunum sínum til
þess að sýna fram á, að það, sem jöfnurnar láta í ljós, eigi ekki
við í „heimi reynslu og veruleika“, hefur B. F. í rauninni leiðzt út
í að reyna að sýna fram á, að tvisvar sinnum tveir séu ekki fjórir.
Slíkt er að vísu hvorki óþekktur leikur né óskemmtilegur og skað-
laus fyrir þá, sem skilja, í hverju rökvillan er fólgin.
En hvernig stendur á því, að slíkt hendir slíkan mann sem B. F.,
sem vissulega skortir ekki skilyrði til þess að öðlast fullkominn
skilning á þeim atriðum, sem hér er um að ræða? Mér dettur ein
skýring í hug. Hann hefur tekið sér penna í hönd til þess að bera
blak af brezkum skoðanabróður um stjórnmál. Sumir menn eru
þannig gerðir, að það má ekkert reynast rangt, sem mikils metnir
samherjar segja. Það verður allt að vera rétt, sem sagt er til þess
að þjóna þeim málstað, sem þeir aðhyllast. Skynsemin verður að
lúta í lægra haldi, ef svo ber undir. Ég held, að hér sé að finna eitt