Tímarit Máls og menningar - 01.05.1944, Blaðsíða 96

86
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAH
sinni, en milli hans og þjónustufólksins er hvorki málfrið'ur né önnur mann-
leg kennsl. Brezkur hástéttarmaður og lágstéttar geta ekki drukkið úr tebolla
við sama borð. Utþurrkun stéttamunarins er ekki til sem grundvöllur fyrir
félagslegu öryggi í hinu nýja Bretlandi hjá Beveridge. Það á að vera áfram
ein stétt, sem græðir, og önnur, sem fær að vinna, meðan gróðastéttinni er
akkur í; annars ekki.
Þó er Beveridge fullkomlega ljóst, að allar tillögur hans um félagslegt
öryggi eru óframkvæmanlegar sé um mikið atvinnuleysi að ræða. Ef ekki
er múgatvinnuleysi verður hægt að afla fjár í tryggingarsjóði, annars ekki,
segir hann. Atvinnuleysi eins og varð upp úr auðvaldskreppunni 1929 sprengir
alla sjóði og gerir alla tryggingarlöggjöf, alla drauma um félagslegt öryggi að
hindurvitni.
Þannig miðar „félagslegt öryggi" hjá Beveridge að því fyrst og fremst,
þegar öllu er á botninn hvolft,_ að tryggja auðvaldsþjóðfélagið fyrir óeirðum
og byltingarhættu, með því að skipuleggja þjáningalítið atvinnuleysi upp að
ákveðnu marki ár og síð, — í þessu tilfelli handa einni milljón og 500 þús.
mönnum á Bretlandi. Hann segir að áætlun, sem miði að umbótum af þessu
tagi, sé í „brezkum anda“.
Það vantar ekki að maðurinn er velmeinandi innan sinna takmarka; hann
er svo velmeinandi á mynd, að manni finnst liann ætti að hafa nátthúfu. Að-
eins sér hann ekki, að það eru engar umbætur á neinu að útvega hálfri annarri
milljón manna peninga til að hjara við atvinnuleysi; slíkt er ekki öllu meiri
velgerningur en útvega þeini kúlu í hausinn. Hinar einu ráðstafanir sem hægt
er að tala um í alvöru er útrýming skilyrða fyrir atvinnuleysi. Allt annað
er viðvaningsháttur og skottulækningar og kratismi. Þess vegna er það öfug-
mæli að kalla tillögur Beveridges „trausta hornsteina"; þær eru veikar til-
raunir til að gera hinni snöruðu, rambandi og hriktandi þjóðfélagsbyggingu
auðvaldsins stoðir utanfrá, hornsteinar þeirrar hyggingar eru molnaðir. I
Ráðstjórnarríkjunum, sem hvað sem öðru líður voru ekki grundvölluð af
skottulæknum eða viðvaningum, er sérhverjum þjóðfélagseinstaklingi í stjórn-
arskránni tryggð atvinna fyrst allra lýðréttinda. Samvirkt þjóðfélag bygg-
ist blátt áfram á þeirri höfuðgrein, að allir menn séu vinnandi, slíkt eru
ekki aðeins frumréttindi manna samkvæmt stjómarskrá ríkisins, heldur eðlis-
rök hins samvirka ríkis; hugtakið atvinnuleysi er þar óþekkt og óhugsan-
legt, enda engar atvinnuleysistryggingar til. Ef þar kæmi fram hátíðlegur
nátthúfumaður og segði: ég er háskólamaður og þess vegna veit ég ekkert
ráð til að koma í veg fyrir volæði og atvinnuleysi, þá rnundu allir svara: Flón.
H. K. L.