Tímarit Máls og menningar - 01.05.1944, Blaðsíða 95

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
85
um því eins fullkomnar og tíðkazt hefur um skeið í Nýja Sjálandi, hlýtur
maður að undrast mest hvað þessi enski háskólamaður biður í raun réttri
um lítið fyrir hönd þjóðar sinnar. Hann talar um það sem hugsjón, að menn
eigi að hafa til hnífs og skeiðar, tryggðir fyrir sjúkdómum, vanhæfni, örorku
og elli, styrktir til að gifta sig, eiga hörn, komast í gröfina. Svo stórt og vold-
ugt er hið nýja Bretland sem sagt í augum hans. Þá víkur sögunni að atvinnu-
leysinu. Beveridge gerir að vísu ráð fyrir að menn séu tryggðir gegn atvinnu-
leysi. í hinu nýja Hugsjónabretlandi framtíðarinnaar á að vera hægt að
greiða 8Vj% manna atvinnuleysiseyri. Beveridge áætlar, að h. u. b. 110
milljónir punda skuli tiltækar að greiða atvinnulausum mönnum árlega úr
tryggingasjóðum, upphæðin miðast við 1945; eftir áætluninni má gera ráð
fyrir hálfri annarri milljón manna í stöðugu atvinnuleysi í hinu nýja Bretlandi.
„Eg er háskólamaður", segir Beveridge. „Mér veitist erfitt að fullyrða,
nema ég þykist viss. Og ég er enn ekki fyllilega viss um til hvaða ráða á að
grípa gegn volæði og iðjuleysi.“
Spekingur, heyrist andvarpað í Englandi, ef einhver talar í þessum tóni.
Að vísu segir Beveridge: „Iðjuleysið er geigvænlegasta meinið,“ og takist
ekki að ráða bót á því, „verða umbætur í öðrum efnum að mestu leyti handa-
hófskák“. Ennfremur: „Við verðum að koma í veg fyrir múgatvinnuleysi,
hvað sem það kostar."
Eitt vill hann þó bersýnilega ekki leggja í sölurnar til að útmá hið geig-
vænlegasta allra meina, og það er hagkerfi auðvaldsins brezka.
ldið eina, sem ekki má fórna fyrir velferð almennings í Bretlandi er kapítal-
isminn.
Það er ekki undravert, þó Beveridge þreytist ekki að kvarta yfir að hann
viti ekki, hvernig á að útmá atvinnuleysi, úr því hann hugsar sér auðvalds-
stefnu ríkjandi á Bretlandseyjum í framtíðinni. Hann talar um nauðsyn þess
að láta rannsaka, hvernig hægt sé að losna við atvinnuleysi, — vill bersýni-
lega ekki vita, að það mál er löngu fullrannsakað og fullleyst; sósíalismi er
í senn fræðileg rannsókn og hagræn lausn á því máli, enda ekki til atvinnu-
leysi í samvirkum ríkjum. Beveridge vill að vísu miða framleiðslu þjóðarinn-
ar við þarfir hennar, en lalar ekki einu sinni utan að því, að þá verði að afmá
hagkerfi kapítalismans, en það byggist á framleiðslu í gróðaskyni. Enn einu
sinni á að leysa fermál hringsins. Enn einu sinni á að búa til gull úr óæðri
málmum. Enn einu sinni á að lækna mannamein með því að gefa hundi „í
nokkrar reisur" eitthvert samanhnoðað óæti; miðaldir, 'aftur miðaldir.
Höfundinn dreymir um að e. t. v. megi leysa vandamál atvinnuleysisins
með einhvers konar samtölum milli hástéttar og lágstéttar í Bretlandi, ein-
hverjum samningum milli arðræningja og hinna arðrændu. „Hér í Bretlandi
stöndum við í svo nánum tengslum hverir við aðra, að við getum komið okk-
ur saman um flest, ef við ræðum um það,“ segir hann.
Sannleikurinn er sá, að milli stétta í Bretlandi er dýpra haf staðfest en
milli manna og dýra. Enskt lorð talar kumpánalega við hundinn sinn í stofu