Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1955, Qupperneq 120

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1955, Qupperneq 120
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR landi og Iagaskýringa, en GunnlaugiiT MriI- arson ritar Hugleiðingar um landhelgismál- ið. Þetta fáorða yfirlit gefur til kynna, að margt ber á góma í afmælisritinu, og er leitt til þess að vita, að okkur berast ekki oftar jafnágætar hækur í hendur. Enginn skilji orð mín svo, að ég óski þess, að allir pró- fessorar okkar séu komnir á sjötugsaldur, en ég vænti þess, að við þurfum ekki að bíða eftir áttræðisafmæli Ólafs Lárussonar til þess að heyra fleira frá lögfræðingunum, sent að ritinu standa, um svipað efni. Björn Þorsteinsson. Barrabas Skáldsaga eftir Par Lagerkvist. Heimskringla 1954. Það er margháttaður munur á sagnriti og skáldriti. Störf sagnfræðings og skálds eru ólík, þótt báðir segi sögu. Hinn fyrrnefndi er bundinn af sannfræði heimilda sinna, og aðalvandinn fyrir hann er einatt að vega þær og meta og velja milli þeirra. Rithöf- undurinn hefur frjálsari hendur bæði um rás atburða og sköpun og mótun persóna, og hann þarf ekki að standa reikningsskil orða sinna með tilvitnunum í heimildir. Segja má, að sagnritið eigi að gefa sem sannasta og réttasta hugmynd af því, sem átti sér stað, þar sem þess er einungis kraf- izt af skáldritinu, að atburðir þess hefðu getað átt sér stað. Margs konar munur ann- ar er á sagnriti og skáldriti. Sagnrit greinir nær einvörðungu frá stórmennum og afrek- um þcirra. Skáldsaga getur raunar gert það líka, en efni hennar er þá tíðar sótt í hvers- dagslíf alþýðunnar. Loks er sá meginmun- ur þessara tveggja sagnategunda, að sagn- fræðin segir frá hinu ytra lífi, atburðum og orðaviðræðum, en skáldsagan lýsir auk þess og miklu frenuir hinu innra lífi manna, sál- arlífinu, hugsunum og tilfinningum. Skáld- sagan gctur því, þegar öllu er á botninn livolft, verið raunsannari heldur en sagn- ritið. í flestum sagnritum, þar sem fjallað er um atburði og afrek af einhverju tagi er persónanna eingöngu eða fyrst og fremst getið vegna hluttöku þeirra í atburðunum eða áhrifa á gang þeirra. Margar persónur koma þá tíðum við sögu, ýmist stórar eða smáar, aðalpersónur eða aukapersónur. Hinum síðarnefndu eru jafnan gerð lítil skil, enda þótt þeir séu stundum örlaga- valdar ekki síður en hinir. En sagan er ekki saga þessara manna, heldur atburðanna og hinna stóru manna á taflborði þeirra. En þó hefur sagan kveðið upp yfir þeim sinn dóm, oft harðan og misknnnarlausan, og jafnan skilningslítinn. Þessi nákvæina, en takmarkaða sannfræði sagnritanna hefur löngum freistað skálda og rithöfunda að yrkja í eyðumar, skrá sögu hins óþekkta lífs að baki stóm atburð- anna, sem sagnritarinn greindi frá. Þannig höfum við eignazt margar sögulegar skáld- sögur, sumar nm stórmenni sögunnar, aðrar um hina smærri spámennina. Varpa þær oft nýju skilningsljósi á þessar persónur. Hvort sá skilningur er réttari eða betri en hinn fyrri, verður aldrei sagt um með fullri vissu, en þar sem þekkingu og vitneskju þrýtur, tekur hin skáldlega ímyndun við. Hún get- ur verið furðu glöggskyggn, og skemmti- legt viðfangsefni er hún jafnan. Lestur skáldsögunnar Barrabas, eftir sænska Nobelsverðlaunaskáldið, Par Lager- kvist, hefur orðið mér tilefni þessara hug- leiðinga um sagnfræði og skáldskap. í biblí- unni eins og öðrum sögubókum er getið margra manna, og sumum bregður þar fyr- ir í ljósi eins eða fárra atburða, en þó er nafn þeirra grafið óafmáanlega á skjöld sögunnar, annaðhvort í mynd hins heilaga dýrlings eða fordæmdrar sálar. Einn þessara manna er Rarrabas, ræning- 110
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.