Tímarit Máls og menningar - 01.03.1957, Síða 82

Umsagnir um bækur
Þórbcrgur Þórðarson:
Steinarnir tala
Helgafell. 1956.
itt sinn hér í fyrndinni birtist í Ið'unni
sálugu ein raeiri háttar ádrepa: Lif•
andi kristindómur og ég, eftir Þórberg
Þórðarson. RitsmíS sú var svo löng, að
skipta varð henni niður á tvö hefti. Eftir
að fyrri hluti ritgerðarinnar var kominn út
gerðist það, að blaðamaður einn tók mig
tali og lét í ljós undrun sína yfir því, að
tímaritið skyldi taka slíka ritsmíð, hún
væri svo ómerkileg, að hún drægi ritið
beinlínis niður, eins og hann orðaði það.
Ég mun hafa svarað því til, að hann skyldi
bíða með dóm sinn þar til ritgerðinni væri
lokið, og skyldum við svo sjá til, hvort
hann yrði sama sinnis þegar séð væri fyrir
endann á henni. Það fór líka svo, að þessi
kunningi minn sá ekki ástæðu til að árétta
gagnrýni sína, þegar síðari hluti ádrep-
unnar var kominn út. Þá var hann uppi í
skýjunum af hrifningu.
Hér á árunum skrifaði Þórbergur Þórð-
arson ævisögu Arna prófasts Þórarinssonar
í sex bindum. Fyrsta bindið nefndi hann
Fagurt mannlíf. Ég minnist þ:ss, að eftir
lestur þessa fyrsta bindis leizt mér ekki
meir eii svo vel á þetta fyrirtæki, og svo
liygg ég að hafi verið um fleiri. Mun ég
eitt sinn hafa látið það í ljós við söguritar-
ann, að mér fyndist það jaðra við misbrúk
á jafn-ágætum ritgáfum sem hans að eyða
tíma og orku í það að setja saman slíka
hók. Ekki svo að skilja, að bókin væri ekki
frambærileg — að minnsta kosti ef hún
væri skrifuð af einhverjum Jóni Jónssyni.
En hitt varð naumast um hana sagt, að
hún beinlínis heillaði lesandann, en því
átti maður einmitt að venjast, þegar þessi
höfundur var annars vegar.
Svo liðu tímar, og bindin komu hvert af
öðru. Og fyrir okkur, sem í fyrstu höfðum
sýnt nokkurt fálæti, rann upp Ijós. Okkur
fór að skiljast, að með fyrsta bindinu var
ekki fullur skriður kominn á skútuna.
Löngu áður en ævisögunni lauk var sýnt,
að þarna var að skapast stórmerkilegt
verk, einstakt á sínu sviði og flestum bók-
um líklegra til langlífis.
En nú er Þórbergur í alvöru tekinn til
við sína eigin ævisögu, eins og hann hefur
oftsinnis verið hvattur til að undanfömu.
Og í þetta skipti byrjar hann á byrjuninni.
Nú hefur hann skrifað bók um fagurt
mannlíf í Suðursveit. Þetta er bók upp á
ekki minna en tuttugu arkir, en samt
finnst manni hann varia vera kominn af
stað — að skútan sé hvergi nærri búin að
ná fullum skriði. Ekki þarf að taka það
fram, að bókin er hin frambærilegasta,
lystilega skrifuð á köflum og víða glitr-
andi af þórbergskum húmor. Bráðskemmti-
leg er frásögnin af hinni þríefldu hrúð-
kaupsveizlu að Breiðabólstað vorið 1886,
sem höfundurinn af eðlilegum ástæðum
var þó ekki viðstaddur („Nær hefði manni
72