Tímarit Máls og menningar - 01.04.1959, Qupperneq 43

„STÖKKIÐ MIKLA11 í KÍNA
Mat fá menn eftir þörfum, en aðrar nauðsynjar, sem ekki er nóg af, eru
skammtaðar, svo sem föt. 011 almenn þjónusta, uppeldi barna, framfærsla
gamalmenna, læknisþjónusta o. s. frv., eru að sjálfsögðu eins og alls staðar
annars staðar á kostnað kommúnunnar. Féfagar kommúnunnar munu fá bók
eða skírteini, sem veitir þeim rétt til úttektar í búðum og almenningseldhúsum.
Sem dæmi um það, hvern rétt slíkt skírteini veitir, má nefna það sem tíðkast
í einni af kommúnum þessa héraðs samkvæmt frásögn, sem ég hef séð. Það
veitir rétt til matar á veitingastöðunum eftir þörfum, til þriggja fatnaða á ári,
þar af ein vetrarföt vattfóðruð og tvenn létt bómullarföt. Ut á það fá menn enn-
fremur ferna skó úr striga eða öðru slíku efni, þar af einir til vetrarnota,
sokka, handklæði, sápu, tannpasta og aðgöngumiða að leiksýningum og kvik-
myndasýningum. Það sem afgangs er af því, sem ætlað er til persónulegra
þarfa, er greitt sem laun, og þeir sögðu mér að við ákvörðun launa væri einnig
tekið nokkurt tillit til þarfa hvers einstaks, til dæmis hvort hann reykti eða
ekki. En jafnframt væri að nokkru leyti tekið tillit til afkasta, þannig að dregið
væri úr launum, ef menn væru latir og áhugalausir, og greidd verðlaun fyrir
ástundun og sérlega góð afköst. Þetta væri framkvæmt þannig, að vinnuhóp-
arnir, sem ekki væru stærri en svo að hver þekkti vel annan, ræddu málin og
tækju ákvarðanir.
Sem dæmi um vinnubrögðin skal ég nefna að við ókum eftir vegi, sem lagð-
ur var í ágúst í sumar. Þetta var tuttugu kílómetra langur vegur, sem tengdi
markaðsbæina við sveitaþorpin. Til þess að kommúnan gæti framkvæmt áætl-
un sína, varð þessi vegur að koma, og það mátti ekki bíða. Þeir ákváðu að
vegurinn skyldi koma án tafar. Og eftir tvo daga var vegurinn kominn. Þeir
sögðu mér að allt að tuttugu þúsund manns hefðu unnið að þessari vegalagn-
ingu og helztu verkfærin voru skóflur og kerrur, sem asni og múlasni ganga
fyrir. Seinna sá ég frásögn af þessum sama vegi með nákvæmari tölum. Hann
var lagður dagana 13.—14. ágúst á 36 klukkustundum af 13 þúsund bændum.
Það sem mér þótti þó nýstárlegast og furðulegast að sjá, var iðnaðurinn,
sem þeir höfðu komið sér upp þarna, algerlega eða að minnsta kosti að lang-
mestu leyti af eigin rammleik. Þarna höfðu risið upp litlir járnbræðsluofnar
í tugatali og aðrir voru í byggingu. Járnmálminn unnu þeir sjálfir úr námum,
sem voru í 30 km fjarlægð, og sáu sjálfir um aðflutningana. Þetta var mjög
góður járnmálmur. Mér skildist að járninnihald hans kæmist upp í það, sem
það getur mest orðið í málmgrýti. Vinnubrögðin við ofna þessa geta varla
frumstæðari verið. Mér þótti gaman að bera þetta saman við nýtt járn- og stál-
iðjuver, sem við skoðuðum í Vúhan og er eitt hið stærsta og fullkomnasta í
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
33
3