Tímarit Máls og menningar - 01.04.1959, Page 60

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
ur, Kristfúinur, Kristgeir, Kristleijur,
Kristmundur og Kristvarður saman
við heiðnu nöfnin Þorbergur, Þor-
björn, Þorbrandur, Þorfinrmr, I*or-
geir, Þorleijur, Þormundur og Þor-
varður.
Mörg hinna kristnu blendings-
nafna fara prýðilega í íslenzku, en þó
niun flestum þykja heiðnu nöfnin
miklum mun fegurri, enda hafa þau
ávallt notið meiri vinsælda. En síðar
urðu mynduð ný nöfn af tökunöfn-
um, svo sem af nafninu Jón. Einna
elzt slíkra nafna er Jóngeir, sem kem-
ur fyrir á 14. öld, en miklu síðar urðu
til nöfnin Sigurjón og Aðaljón.
Á öldunum fyrir siðaskiptin síðari
slæddust hingað nokkur nöfn frá
Þýzkalandi, svo sem Aðalbrandur á
13. öld og Hermann á 14. öld. Dönsk
nöfn bárust hingað einkum eftir siða-
skipti, og undanfarnar aldir hafa Is-
lendingar þegið fjölda nafna frá
herraþjóð sinni. Þótt mér þyki ekki
girnilegt að rekja þá raunasögu, lang-
ar mig til að minnast á eitt slíkt nafn.
Nafnið Kristján kemur fyrir í Noregi
um 1300, en fyrsti maðurinn, sem
mér er kunnugt um, að borið hafi
það hérlendis, var Kristján prestur á
Helgafelli. Hans er getið í skjali frá
lokum 16. aldar. Nú má vel vera, að
Kristján þessi hafi verið útlendur,
enda varð nafn þetla ekki algengt fyrr
en alllöngu síðar. Ástæðan til þess,
að svo margir íslendingar völdu
börnum sínum þetta nafn, er svo al-
kunn, að naumast þarf að geta henn-
ar. Vinsældir nafnsins stöfuðu frá
dönsku konungsættinni. Það virðist
litlu máli hafa skipt, hverjir vand-
ræðamenn sumir Kristjánar Dana-
konungar voru og óþarfir íslending-
um; síðan á 17. öld hefur Kristjánum
farið sífjölgandi hér á landi.
5
Þótt mér hafi orðið tíðrætt um út-
lend tökunöfn, ber ekki að skilja það
svo, að þau séu að sama skapi mikil-
vægur þáttur í sögu íslenzkra nafna.
Ilinn forni nafnaforði þjóðarinnar
hefur ávallt verið miklu meira not-
aður en útlendu nöfnin. Árið 1703
var tekið saman fyrsta almenna
manntal á íslandi. Úr manntalinu
hefur aldrei verið unnið til hlítar, en
við lauslegan lestur þess hlýtur oss að
finnast mikið til þess koma, hve forn
og smekkleg flest nöfnin eru og
nafnaskrípi tiltölulega fá. Þá voru
enn notuð mörg nöfn, sem síðan hafa
orðið sjaldgæf eða horfið gersam-
lega. Nú munu þeir ekki vera margir,
sem heita eftirtöldum nöfnum, sem
koma fyrir í manntalinu frá 1703:
Jódís, Þóreljur, Hlaðgerður, Húni,
Þórarna, Sólvör, Arnoddi, Húnbjörn,
Skœringur, Núpur, Freygerður,
Nannvör, Hergerður, Hallótta, Hún-
björg, Þóráljur, lðbjörg, Uljdís,
Steinríður, Ljótunn, Steinný.
En manntalið sýnir einnig útlend
50