Tímarit Máls og menningar - 01.04.1959, Side 72

HALLDOR KILJAN LAXNESS
Breytiþróun skáldsögunnar eða dauði,
amerísk spurning
Ritstj óri amríska tímaritsins Books abroad, Oklahama University, sendi
ýmsum rithöfundum spurníngu um það hvort skáldsagan mundi ekki hafa
lifað sitt fegursta; og hvort augljós hnignun nútímaskáldsögu boðaði ekki
feigð þessarar tegundar hókmenta. H. K. L. veitti svör þau sem hér fylgja
(Books abroad 1958).
Kæri ritstjóri:
Bréf yðar er mjög athyglisvert og væri ég ekki vant við bundinn, mundi ég
fúslega eyða laungum stundum til að ræða við yður þetta mál. En það vill nú
svo til að verk mitt er að semja bókinentir en rita ekki um þær. Ég tel mig
sagnaskáld (epic-writer) og hef einnig verið kallaður svo af öðrum, ■—- ég
vona að þér skiljið orðið. Ég hygg að mönnum sé innborin hvöt til að segja
frá stórmerkjuin sem orðið hafa í heiminum, og muni sú tilhneigíng seint
komast úr tísku. Að segja rétt sögu er ekki auðveldur hlutur; að minsta kosti
veit ég um aungvan hlut öllu torveldari. Obbinn af nútímaskáldsögum er ein-
bverskonar huglægur brjósthroði sem gerir mönnum flökurt og á lítt eða ekki
skylt við „frásögn af þeim stórmerkjum sem orðið hafa í heiminum“. Ef
nokkuð er til í bókmentum úrelt samkvæmt eðli sínu, þá væri það einna helst
slíkt útboð af slapptauguðum æsíngi, móðursýki, drykkjuröfli, brókarsótt o. s.
frv. sem í þessari taugabiluðu kynslóð er oft látið koma í stað þess að segja
sögu. Dægurfluga er dauð fyrir kvöld. Það er eingin ástæða til að kippa sér
upp þó „hnignun“ vofi yfir þeim klígjugjarna leir sem vill láta kalla sig nú-
tímaskáldsögu. En hin episka aðferð í því að fara með söguefni mun enn
leingi verða mönnum jafnfreistandi og hún er torveld.
Yðar einlægur.
Feneyjum,
sept., 1957.
62