Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1959, Síða 97

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1959, Síða 97
PASTERNAK OG SÍVAGÓ samleik náttúrunnar og mannsins; mannkynssagan séð sem spegilmynd af jurtaríkinu, sjá s. 462; línurnar sem útskýra þá hugmynd verða reyndar alveg óskiljanleg endemis- þvæla í íslenzku þýðingunni), og á guðdómlega forsjá tilviljananna. Sama uppruna mætti leita hinni misheppnuðu persónusköpun Paster- naks. Ég er að vísu enginn aðdáandi persónusköpunar natúralismans, rök- réttrar og útreiknaðar, svo að lokum varð að hreinum og beinum kæk og formúlu. En persónur Pasternaks eru áreiðanlega enn ósannari og ómerki- legri en persónurnar hjá natúralist- um. Þær virðast lifa í huga hans í ei- lífri nútíð. Sívagó eða Lara gætu hvort um sig verið margar persónur, eftir því hvar maður hittir þær á síð- um bókarinnar. Lítum til dæmis á lýsinguna á dvöl þeirra í Varíkínó. Það er erfitt að leggja trúnað á þá lýsingu. Ákvörðun Sívagós að vera eftir í Varikínó er algerlega óskýrð og dularfull, mér liggur við að segja dulræn. Hún er eins og duttlungur óvita. Sívagó er varla trúandi til slíks, því honum hefur verið lýst sem íhug- ulum manni og varfærnum þrátt fyrir allt. Lara er í þessurn kafla ekki leng. ur hin alvitra og jafnvægisfulla Lara sem hún hefur verið sögð fram að því. Hún er nú orðin samskonar hávaðasamur og fjasmikill húskross sem Tonja. Hefur höfundurinn tapað áttum í kvennamálum Sívagós? Annaðhvort hefur hann gert það, annaðhvort hefur hann misst tökin á persónum sínum af einberum klaufa- skap, ellegar hér er um að ræða upp- gjöf skynseminnar gagnvart furðu- verkinu maður. Eg mundi í samræmi við það sem áður er sagt frekar hall- ast að síðari kostinum. Pasternak get- ur varla tekið undir með heimspek- ingnum: „Ég hef þá ástríðu að skilja mennina“; gloppóttur impressíónismi virðist nægja honum hvort sem urn er að ræða heiminn eða manninn. Það má benda á að þetta éinkenni kemur víðar fram hjá Pasternak en í Sívagó lœkni; það setur einnig mark sitt á mannlýsingarnar í sjálfsævisögubrot- unum, bæði frá 1957 og 1930. Eg minntist á að Pasternak virtist trúa á forsjá tilviljananna. Hann trú- ir svo mjög á hana að tilviljunin læt- ur honum í té eitt aðallistbragð sögu hans. Pasternak hefur að sjálfsögðu verið ljóst hversu erfitt var að skrifa sögu úr eintómum brotum og að ein- hver tengiliður var nauðsynlegur. Tengiliðurinn varð hin alvalda til- viljun, það er hún sem skapar „sög- una“ og kemur í stað þróunar. Fátt er jafnankannanlegt í Sívagó lækni og þessi gerviþróun með hjálp tilviljan- anna. Notkun tilviljananna gengur svo úr hófi fram að ekki verður jafn- að nema til reyfara 17. og 18. aldar. Til þ ess að hægt sé að nota tilviljun- ina sem hreyfiafl sögu nú á tímum verður að beita henni af jafnóskamm- 287
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.