Tímarit Máls og menningar - 01.06.1978, Blaðsíða 64

Tímarit Máls og menningar
upplituðu veggfóðri, tveir hægindastólar klæddir slitnu plussi, vaskur og
hreyfanleg þvottaskál og eins manns rúm fyrir tvo þar sem dapurlegir
elskendur frá Senegal höfðu verið hamingjusamir og framið sjálfsmorð.
Þó er mér um megn nú, tuttugu árum síðar, að framkalla í huga mínum
mynd af skáldinu í þessu raunveruleikans herbergi, en sé hann aftur á móti
fyrir mér við aðstæður sem ég hef aldrei lifað: ég sé hann sitja í ruggustól
og veifa blævæng á siesta-tímanum úti fyrir einu af þessum sykurbúum
sem sjá má í ágætri kúbanskri myndlist 19. aldar. Hvar sem var og hvernig
sem á stóð — jafnvel í verstu vetrarkuldum — hélt Nicolás Guillén þeim
kúbanska sið að vakna (hanalaus) við fyrsta hanagal og lesa blöðin yfir
morgunkaffinu, umvafinn sætum ilmi sykurkvarnanna og gítarhljómum
hávaðasamrar dögunar í Camagiiey.4 Síðan opnaði hann gluggann út á
svalirnar, eins og í Camagiiey, og vakti alla götuna með því að hrópa upp
nýjusm fréttir frá Rómönsku Ameríku sem hann þýddi jafnóðum úr
frönsku á kúbönsku.
Astandinu í álfunni á þessum tíma verður best lýst með tilvísun í opin-
bera ljósmynd af þátttakendum þjóðhöfðingjaráðstefnu sem haldin hafði
verið árið áður í Panamá: þar sást varla svo mikið sem einn aukvisi á
borgaraklæðum innan um bosmamikla einkennisbúninga og stríðsmedalíur.
Jafnvel Dwight Eisenhower, sem hafði það fyrir sið á forsetastóli í Banda-
ríkjunum að fela púðurstækju hjarta síns með dýrustu fötum frá Bond
Street — jafnvel hann hafði við þetta sögulega tækifæri skreytt sig heið-
ursmerkjum fyrrverandi stríðsmanns. Og einn morguninn opnaði Nicolás
Guillén sem sé gluggann sinn og hrópaði eina einusm frétt:
— Hann er fallinn!
I sofandi húsunum varð uppi fómr og fit, því að hver og einn hélt að
fallni maðurinn kæmi sér við. Argentínumennirnir héldu að átt væri við
Juan Domingo Perón, þeir frá Paraguay héldu að það væri Alfredo Stro-
essner, Perúanar hugsuðu um Manuel Odría, Kólumbíu-menn um Gustavo
Rojas Pinilla, Nicaragua-menn um Anastasio Somoza, Venezuela-menn um
Marcos Perez Jimenez, Guatemala-menn héldu að það væri Castillo Armas,
Dóminíkanar að það væri Rafael Leonidas Trujillo og Kúbumenn héldu
að fallni maðurinn væri Fulgencio Batista. Það var reyndar Perón. Seinna
ræddum við um þetta og Nicolás Guillén málaði fyrir okkur hryggðar-
mynd af ástandinu á Kúbu. „Það eina sem ég bind vonir við — sagði hann
að lokum — er strákur sem hefur sig mikið í frammi í Mexico.“ Hann
gerði austurlenskt hlé á máli sínu og bætti við:
174