Tímarit Máls og menningar - 01.10.1981, Blaðsíða 25

Frá Hírósíma til . . .
ógnarjafnvægisins sem mótuð var af Robert McNamara, varnarmálaráðherra
Kennedys forseta. Sú regla byggist á kenningunni um „gagnkvæma, örugga
eyðileggingu“ ef til kjarnorkustríðs kemur milli risaveldanna." Til grundvallar
eru þau sérkennilegu rök að gagnkvæm, örugg eyðilegging sé svo skelfileg
tilhugsun að af kjarnorkustríði gæti aldrei orðið. Eða með öðrum orðum: aldrei
yrði gripið til kjarnorkuvopna. Þetta getur virst sannfærandi í fljótu bragði, en
þar með er ekki tekið tillit til þess að nútímamaður er langt frá því að vera
vélmenni sem hegðar sér alltaf á sama hátt, óháð tilfinningum, andlegu og
likamlegu heilsufari. Kannski er þó alvarlegra að kenningin tekur ekkert tillit til
þess að kjarnorkustríð getur hafist vegna hreinnar slysni, jafnvel þótt allra
hugsanlegra öryggisráðstafana sé gætt. Þrisvar á síðasta ári hefur munað aðeins
örfáum mínútum að kjarnorkustríð skylli á vegna þess að tölvustýrðar banda-
rískar varnarstöðvar gáfu falskar aðvaranir um sovéska innrás. Nokkru áður
hafði aðvörunarkerfið að sögn farið í gang vegna þess að gæsaflokkur kom inn á
bandariska ratsjárskerma og var talinn vera langdrægar sovéskar eldflaugar.
Hin „nýja“ kjarnorkuvopnastefna virðist fela í sér að minni áhersla verði
lögð á gagnkvæma, örugga eyðileggingu. Tækniframfarir undanfarið hafa leitt
til að kjarnaoddar eru margfalt hittnari en áður. Hin nýja kjarnorkustefna
Carters er grundvölluð á þessari staðreynd og lögð er megináhersla á það sem
kallað er sakleysislegu og kolröngu heiti „skurðaðgerð með kjarnorkuíhlutun“.
Stefnt er að því að eyðileggja í upphafi striðsátaka tilteknar stöðvar: svo sem öll
helstu hernaðarmannvirki Sovétmanna, einkum skotpalla kjarnorkuflauga.
hernaðarlegar og pólitískar stjórnstöðvar ríkisins, stórar herbúðir og vopna-
geymslur o. þ. h. Svokölluð „Skipulagssveit hernaðarskotmarka“ undirbýr og
endurnýjar listann yfir það hvaða skotmörk eigi að jafna við jörðu og með hvers
konar flaugum.
Þessi nýja kjarnorkustefna hefur aðeins birst í óljósum blaðafregnum fram að
þessu. Hins vegar fer ekki milli mála að eitt af aðalmarkmiðum hennar er að
tryggja Bandarikjamönnum möguleika á árangursríkri forskotsárás. Þannig er
hið tvísýna jafnvægi milli risaveldanna tveggja farið að raskast ískyggilega.
Ákvörðun NATO-ríkjanna 12. desember 1979 að „endurnýja“ kjarnorku
vopnabúnað i Evrópu, fól þegar í sér að verið væri að búa í haginn fyrir
bandaríska forskotsárás. Þessi ótti styrkist af ákvörðun Carters forseta um nýja
kjarnorkustefnu í fyrirmælum nr. 59. Ákvörðunin hefur því sætt harðri gagn-
rýni og verið talin auka hættuna á kjarnorkustríði einkum af tveimur ástæð-
um.l! Forskotsmöguleikar annars risaveldisins geta skelft svo stjórnvöld hins að
þau reyni að verða á undan forskotsvopnunum með því að gera sjálf kjarn-
271